مقامات حاتمی: مناقب ضیاءالدین حاتمی جوینی عارف قرن ششم
مقامات حاتمی: مناقب ضیاءالدین حاتمی جوینی عارف قرن ششم به تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی (متولد ۱۳۱۸ش)؛ این کتاب اثری است که در قرن ششم هجری در بستر تحولات اجتماعی و مذهبی خراسان نگاشته شده و به زندگی و مناقب ضیاءالدین ابوبکر حاتمی جوینی میپردازد. این اثر از معدود منابعی است که به این عارف نسبتاً گمنام اما تأثیرگذار در تاریخ تصوف ایران توجه دارد و تصویری از ساختار خانقاهی، روابط اجتماعی و جغرافیای تاریخی خراسان در آستانۀ حملۀ مغول ارائه میدهد.
| مقامات حاتمی: مناقب ضیاءالدین حاتمی جوینی عارف قرن ششم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شفیعی کدکنی، محمدرضا (مصحح) |
| عنوانهای دیگر | مناقب ضیاءالدین حاتمی جوینی عارف قرن ششم |
| ناشر | سخن |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| چاپ | اول |
| شابک | 5-106-260-622-978 |
| موضوع | حاتمی، ضیاءالدین ابوبکر، قرن ۶ق. -- مناقب |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP٢٧٩ |
ساختار
این کتاب در شش باب به همراه اوراق پراکنده، فرهنگواره و فهرست مراجع تدوین شده است.
گزارش کتاب
کتاب «مقامات حاتمی» به تصحیح استاد محمدرضا شفیعی کدکنی، متنی ارزشمند از ادبیات مناقبنویسی و مقاماتنگاری مشایخ تصوف است که به زندگی و کرامات ضیاءالدین ابوبکر حاتمی جوینی، عارف قرن ششم هجری میپردازد. این اثر که در دورۀ تحولات اجتماعی و مذهبی خراسان نگاشته شده، افزون بر روایت احوال و کرامات شیخ، اطلاعات ارزشمندی از ساختار خانقاهی، روابط اجتماعی، مناسبات اقتصادی و جغرافیای تاریخی خراسان ارائه میدهد.
ضیاءالدین ابوبکر حاتمی جوینی از عارفان نسبتاً گمنام اما تأثیرگذار بود که نسبش با چند واسطه به حاتم اصمّ، زاهد و صوفی نامدار قرن سوم میرسد. وی را باید از پیشآهنگان اندیشۀ «سنیان دوازدهامامی» در قرن ششم و آغاز قرن هفتم دانست که تعلق خاطر ویژهای به امامان شیعه داشت.
کتاب حاضر در شش باب تنظیم شده است. باب چهارم کتاب که اختصاص به «کلمات منظوم و منثور» شیخ دارد، شامل مجموعۀ کلمات منظوم و منثور شیخ، مکتوبات، ترسلات، وصایا و فصولی است که برخی به قلم خود شیخ و برخی به املای او توسط مریدان نوشته شده است. در این بخش چند نمونه از شعر فارسی او در قالب قصیده و رباعی نقل شده است.
این اثر گنجینۀ گرانبهایی از واژههای زبان فارسی و اطلاعات تاریخی است و نکات ارزشمندی در زمینۀ تاریخ تصوف و زندگی خانقاهی در بخشی از خراسان قرن ششم ارائه میدهد. دادههای تاریخی و ارزشهای اجتماعی و مردمشناسی این متن، آن را به مراتب غنیتر از کتب مقامات دیگر عارفان همعصرش تبدیل کرده است.
شفیعی کدکنی در مقدمۀ مفصل خود به ارزشهای زبانی، اجتماعی و تاریخی این اثر اشاره کرده و آن را بر اساس تنها نسخۀ شناختهشده تصحیح نموده است. این تصحیح با تعلیقات و فرهنگوارهای از واژگان و اصطلاحات خاص آن دوره همراه است که بر ارزش علمی کتاب افزوده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات