معرفت دینی؛ عقلانیت و منابع
| معرفت دینی؛ عقلانیت و منابع | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسینزاده، محمد (نويسنده) |
| ناشر | مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی(ره). انتشارات |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1389ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-411-567-7 |
| موضوع | شناخت (فلسفه) - خدا شناسی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ح5م6 51 BL |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
معرفتشناسی دینی ۲: معرفت دین؛ عقلانیت و منابع، اثر محمد حسینزاده (متولد 1340ش)، نویسنده و محقق است. موضوع کلی کتاب که دفتر دوم سلسله معرفتشناسی دینی است، به بررسی مباحث اصلی معرفتشناسی معاصر از جمله امکان دستیابی به معرفت عقلی در قلمرو دین و سپس منابع و ابزارهای کسب معرفت دینی میپردازد. این کتاب با نقد و ارزیابی رویکردهای مختلف فلسفی و کلامی در این حوزه تلاش دارد تا مبانی صحیح شناخت دین را تبیین کند.
ساختار
کتاب دربرگیرنده مقدمه معاونت پژوهش، مقدمه نگارنده و پیشگفتار، سپس دو بخش اصلی (بخش اول: امکان یا عقلانیت معرفت دینی؛ و بخش دوم: منابع معرفت دینی) و هشت فصل اصلی (شامل فصلهای اول تا پنجم در بخش اول و فصلهای هفتم و هشتم در بخش دوم، بهعلاوه پیوست اول که فصل ششم نامگذاری شده است) و همچنین منابع است.
سبک نگارش
نویسنده مسائل را با استدلالهای دقیق منطقی و فلسفی مطرح و ارزیابی کرده و تلاش نموده است تا طیف گستردهای از دیدگاهها، گرایشها و مکاتب معرفتشناختی در حوزه دین موردبحث قرار دهد[۱].
گزارش محتوا
بخش اول: امکان یا عقلانیت معرفت دینی: این بخش با پنج فصل (اول تا پنجم) و یک پیوست (فصل ششم) به موضوعمحوری امکانپذیری شناخت دین از راه عقل اختصاص دارد: فصل اول: به طرح مسئله امکان دستیابی به معرفت عقلی در حوزه دین و پیشینه تاریخی آن میپردازد. در این فصل، دیدگاههایی که عقل را راهی برای شناخت امور دینی نمیدانند، موردبررسی قرار میگیرند[۲].
فصل دوم: دلایل امتناع استناد به عقل در دین را تحلیل و ارزیابی میکند. تمرکز اصلی بر دیدگاههایی است که دستیابی به شناخت خداوند را از راه عقل نظری منتفی میدانند، مانند نظریه کانت که راه شناخت خداوند را از طریق عقل نظری مسدود میداند. همچنین، به بررسی اشکالاتی چون عدم صدق معرفت بر پدیدار و لزوم نسبیت در فهم پرداخته میشود[۳].
فصل سوم: به ادله بیاعتباری عقل در قلمرو دین میپردازد. این ادله شامل نقد استدلالهایی چون استدلال برای اثبات وجود خداوند، مصادره به مطلوب، و عدم کارایی استدلال در حوزه عقاید دینی است. در این فصل، نقدها و ارزیابیهایی بر این ادعاها، بهویژه در خصوص براهین وجود خداوند (مانند براهین تسلسل) صورت میگیرد[۴].
فصل چهارم: رابطه میان عقلانیت و ایمان را موردبحث قرار میدهد. این فصل ناسازگاری ایمان و دلیل را بررسی کرده و سپس به بررسی جایگاه ایمان حضرت ابراهیم(ع) در معرفت، ایمان و دلهره، و لزوم سوبژکتیویسم میپردازد. هدف این فصل ارزیابی نقدهای وارد بر توانایی عقل و اعتبار آن در حوزه معرفت دینی است[۵].
فصل پنجم: به ایمان و ساحتهای گوناگون زبان اختصاص دارد و دیدگاههای ایمانگرایی افراطی، بهویژه دیدگاههای ویتگنشتاین، درباره زبان دینی و نقش آن در معرفت دینی را شرح میدهد. این فصل نظریه کاربردی معنا و نقش زبانهای گوناگون در زندگی دینی را تحلیل کرده و بهنقد دیدگاههای ویتگنشتاین درباره استقلال ساحتهای زبانی میپردازد[۶].
فصل ششم: ادله بیاعتباری عمل عقلی در نوشتار برخی از متفکران مسلمان را موردبررسی و ارزیابی قرار میدهد[۷].
بخش دوم: منابع معرفت دینی: این بخش که به منابع دستیابی به معرفت دینی میپردازد، شامل دو فصل است: فصل هفتم: ابزارهای مشترک و اختصاصی معرفت دینی را معرفی میکند. منابع مشترک شامل حواس، عقل، شهود (معرفت حضوری)، حافظه، مرجعیت و ادله نقلی است، درحالیکه منابع اختصاصی شامل وحی و الهام و تجربه دینی هستند. این فصل به طور مفصل به تعریف و جایگاه هر یک از این ابزارها در شناخت دین میپردازد[۸].
فصل هشتم: گستره اعتبار عقل را بررسی میکند. این فصل دیدگاههای مختلف درباره نقش عقل در قلمرو دین را ارزیابی کرده و نقش عوامل بیرونی بر معرفت را شرح میدهد. همچنین، به ارائه گزارشی از نگرش رایج (در میان متفکران مسلمان) در باب اعتبار عقل میپردازد[۹].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.