معجم المحاسن و المساوئ
| معجم المحاسن و المساوئ | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | تجلیل تبریزی، ابوطالب (نویسنده) |
| ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1417 ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-470-004-x |
| موضوع | احادیث اخلاقی - فهرستها احادیث شیعه - فهرستها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 19 |
| کد کنگره | BP 106 /ت3م6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
معجم المحاسن و المساوئ، تأليف شيخ ابوطالب تجليل تبريزى، به زبان عربى و مشتمل بر ذكر خوبى‌ها و بدى‌ها از ديدگاه شريعت اسلام است. در حقيقت، كتاب، دايرةالمعارفى در موضوعات و عناوين اخلاقى مى‌باشد.
ساختار
كتاب، در 19 جلد و محتويات آن بر اساس حروف الفبا در دو بخش تنظيم گرديده است. بخش اول، عناوين محاسن و بخش دوم عناوين مساوى را در بر دارد.
مؤلف از كتب روايى چون: كافى، من لا‌يحضره الفقيه، تهذيب الأحكام، كتاب الزهد، نهج‌البلاغة و ساير كتب علمى و تفسيرى كه بالغ بر 130 عنوان مى‌شود، استفاده نموده است.
گزارش محتوا
در اين كتاب به بيان عناوين خوبى‌ها و بدى‌ها در حيات نفسانى و افعال جسمانى انسان پرداخته شده است. اين عناوين را در همه حالات فردى، اجتماعى، رابطه با خدا، روابط با اقوام و خويشان، رابطه با فرزندان، رابطه با ساير صنف‌هاى مختلف اجتماعى در مقاطع و زمان‌هاى مختلف و در حالات گوناگون مى‌توان يافت.
مؤلف، در مقدمه‌ى كتاب به معرفى كامل كتاب پرداخته است.
عناوين مطرح‌شده در اين كتاب، همه برگرفته از قرآن، احاديث نبوى و احاديث معصومين(ع) مى‌باشد. در برخى از موضوعات، كلماتى از علماى اخلاق در بيان عناوين آورده شده است؛ البته به‌صورتى كه باعث اطاله كلام نشود.
برخى از ويژگى‌هاى كتاب عبارت است از:
- عناوين، به ترتيب حروف الفبا ذكر شده است؛
- براى هر حرفى از حروف معجم، دو قسم قرار داده شده است: يك قسم، مخصوص به عناوين محاسن است كه لفظش با همان حرف آغاز شده و قسم ديگرش، ويژه عناوين مساوئ كه آن نيز لفظش با همان حرف شروع شده است؛
- اگر در احاديث، عنوان ديگرى نيز كه مفيد معناى عنوان اول باشد، ذكر شده باشد، هريك از آن دو، در باب اولين حرف از لفظ آن آورده شده، ولى در ذيل هركدام، به ديگرى اشاره شده است يا احاديث هر دو عنوان، در باب حرف اول از يكى از آنها ذكر شده و در باب حرف اول از ديگرى، به آن اشاره شده است؛
- اگر حرف اول از فعل و ساير مشتقات آن با حرف اول از مصدر متفاوت بود، معيار حرف اول از فعل قرار داده شده است؛
- اگر عنوان، مركب از چند كلمه باشد، ملاك حرف اول كلمه‌ى محورى است؛ گرچه كلمه آغازين نباشد؛ مثلاًدر «الوقوف في موضع التهمة»، چون محور، كلمه تهمت است، اين عنوان در باب تاء قرار داده شده است؛
- اگر حرف اول از اصل ماده كلمه، با حرف اول از خود كلمه (با هيئت خاصى كه دارد)، متفاوت باشد، چنانچه آن هيئت خاص، در استحسان يا استقباح معنا دخيل‌باشد، در باب حرف اول از آن كلمه با همان هيئت خاص، ذكر شده و الا در اولين حرف ماده آورده شده است.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب كتاب، در پايان هر جلد بيان شده است.
درجلد نوزدهم، فهرست عناوين محاسن و عناوين مساوئ، فهرست تأليفات مؤلف و مختصرى از زندگى مؤلف بيان شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.