مصادر حديث الطير و موارد نقله و توثيق رواته عند أهل السنة
| مصادر حديث الطير و موارد نقله و توثيق رواته عند أهل السنة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مروجی طبسی، محمدجعفر (نویسنده) |
| ناشر | المکتبة المتخصصة بأميرالمؤمنين علي عليه‌السلام |
| مکان نشر | ايران - مشهد مقدس |
| سال نشر | مجلد1: 1423ق , |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-06-1797-0 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مصادر حديث الطير و موارد نقله و توثيق رواته عند أهل السنة، تألیف شیخ محمدجعفر طبسی، رساله‌ای است مختصر پیرامون منابع یکی از احادیث شریف پیامبر(ص) در فضیلت حضرت امیرالمؤمنین(ع)، معروف به حدیث طیر و بیان مواردی که این روایت در آنجاها نقل شده و اثبات ثقه بودن راویان حدیث مزبور از نگاه علمای سنی‌مذهب.
ساختار
کتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز و مطالب در پنج بخش کلی، تنظیم شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه نویسنده، به این نکته اشاره گردیده که از جمله احادیث معروفی که شهرت فراوانی میان محدثین دارد، روایتی است معروف به «حدیث طیر مشوی» که خوارزمی (متوفی 568ق)، آن را در کتاب معروف «مقتل الحسين(ع)» از ابن مردویه (متوفی 498ق)، به 120 سند، ذکر کرده و این امر دلالت بر اهمیت این حدیث شریف دارد[۱].
بنا بر محتوای این حدیث، انس، پرند‌ه‌ای بریان را خدمت پیامبر(ص)، تقدیم می‌کند. آن حضرت نام خدا را می‌برد و مقداری از آن را تناول می‌کند. سپس عرض می‌کند: خدایا محبوب‌ترین فرد نزد خودت و نزد مرا، در اینجا حاضر کن. در همین هنگام، علی(ع) در می‌زند و انس می‌پرسد کیست و آن حضرت نام خود را می‌برد و انس عذر می‌آورد که پیامبر(ص) مشغول کاری است. چند مرتبه این ماجرا تکرار می‌شود. سرانجام حضرت امیر(ع) در می‌زند و صدای خود را بالا می‌برد و پیامبر(ص) می‌گوید: انس در را باز کن. وقتی پیامبر(ص) چشمش به علی(ع) می‌خورد، خندان می‌شود و ماجرای دعای خود را بازگو می‌کند و می‌گوید آن‌که من خواهان حاضر شدنش بودم، تو بودی..[۲].
این حدیث شریف، به اشکال و طرق مختلف و از زبان اشخاص مختلفی مانند انس بن مالک، ابن عباس، ابوسعید خدری، سفینه و جابر بن عبدالله انصاری روایت گردیده و از آنجا که در برخی از کتب، به سند و دلالت آن، اشکال وارد شده، نویسنده، آن را از مهم‌ترین کتب اهل سنت استخراج نموده، سپس تصریحات علمای بزرگ را درباره آن ذکر کرده، سپس موارد نقل آن و اسامی روات آن را یادآوری نموده و در پایان، اشاره‌ای مختصر به توثیق برخی از راویان آن نموده و بعضی از کسانی را که حدیث مزبور را جداگانه در جزئی مستقل آوردهاند، نام برده است[۳].
برخی از مهم‌ترین مصادر این حدیث شریف، عبارت است از:
- «فضائل الصحابة»، احمد بن حنبل (متوفی 241ق)؛
- «سنن الترمذي»، محمد بن عیسی بن سوره ترمذی (متوفی 279ق)؛
- «الكامل»، ابواحمد عبدالله بن عدی جرجانی (متوفی 365ق)؛
- «المعجم الكبير»، ابوالقاسم سلیمان بن احمد طبرانی (متوفی 360ق) و...[۴].
نویسنده در بخش نخست، به تصریحات بزرگان و علمای اهل سنت پیرامون این حدیث شریف، اشاره کرده است که از جمله آنها می‌توان از ذهبی (متوفی 748ق) و گنجی شافعی (متوفی 658ق) نام برد[۵].
در بخش دوم، اشکال مختلف نقل این حدیث شریف، ذکر شده است که از جمله آنها، روایتی است بدین مضمون: «عن عمرو بن دينار عن أنس قال: كنت مع رسول‌الله(ص) في بستان فأهدي لنا طائر مشوي، فقال: اللهم ايتني بأحب الخلق إليك، فجاء علي بن أبي‌طالب، فقلت: رسول‌الله مشغول، فرجع ثم جاء بعد ساعة و دق الباب و رددته مثل ذلك»؛ «عمرو بن دینار از انس نقل کرده که وی گفت: همراه با پیامبر(ص) در باغی نشسته بودیم که مرغی بریان برایمان آورده شد. پیامبر(ص) گفت: خدایا بهترین خلقت را برسان. در این هنگام علی بن ابی‌طالب(ع) آمد و من به او گفتم: رسول‌الله(ص) مشغول کاری است. آن حضرت برگشت، سپس بعد از ساعتی بازگشت و در زد و من مثل مرتبه پیشین او را رد کردم»[۶].
محمد بن یوسف قرشی گنجی شافعی (متوفی 658ق)، در «كفاية الطالب»، به این نکته اشاره نموده است که این حدیث را ابوعبدالله حافظ نیشابوری، از 86 راوی نقل کرده که همگی از انس بن مالک نقل نموده‌اند.
در بخش سوم، به ترتیب حروف الفبا، به ذکر نام این 86 راوی پرداخته شده است که از جمله آنها عبارتند از: ابراهیم بن هدیه ابوهدیه؛ ابراهیم بن مهاجر ابواسحاق بجلی؛ اسماعیل بن عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب؛ اسماعیل بن عبدالرحمن سدی؛ اسماعیل بن سلیمان بن مغیره ازرق؛ اسماعیل بن وردان؛ اسماعیل بن سلیمان تیمی؛ اسحاق بن عبدالله بن ابی‌طلحه؛ ابان بن ابی‌عیاش ابواسماعیل و...[۷].
در بخش چهارم، به ذکر توثیقاتی پرداخته شده که پیرامون برخی از راویان این حدیث شریف وارد شده است[۸].
در آخرین بخش، به نام شش تن که حدیث مزبور را جداگانه در نوشتاری مستقل آوردهاند، اشاره شده است که عبارتند از: ابوبکر بن مردویه؛ ابوطاهر محمد بن احمد بن حمدان؛ ذهبی؛ حافظ محاملی؛ طبری و حاکم نیشابوری[۹].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۱۰]، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است[۱۱].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.