مسند الحبري

مسند الحبري
پدیدآوران	حسین بن حکم (نويسنده) حسینی جلالی، محمدرضا (مصحح)
ناشر	مؤسسة آل البیت (علیهم‌السلام) لإحیاء التراث
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1432ق - 2011م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ح5م5 120 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مسند الحبري، اثر حسین بن حکم بن مسلم حبری کوفی (متوفی ٢81 یا 286ق)، مجموعه‌ای از ۶۱ حدیث و اثر است که مؤلف آنها را روایت کرده است و بیشتر شامل فضایل و روایات تاریخی مربوط به اهل‌بیت(ع) است.

مجموع روایات و آثاری که محقق، سید محمدرضا حسینی جلالی، از حسین بن حکم حبری شناسایی و گردآوری کرده است، ۱۶۱ حدیث است که شامل دو بخش عمده می‌شود:

1. ۱۰۰ حدیث از این مجموعه، مربوط به تفسیر آیات قرآن کریم است که در کتاب «تفسير الحبري» (که توسط همین محقق تحقیق شده) گردآوری شده است. اکثر این روایات، مربوط به آیات نازل‌شده در شأن اهل‌بیت(ع) است.
2. ۶۱ حدیث باقی‌مانده، مجموعه‌ای است که در این کتاب (مسند الحبري) گردآوری شده است. این احادیث نیز اغلب، شامل فضایل و روایات تاریخی مربوط به اهل‌بیت(ع) است.

انگیزه نگارش

این رویکرد تألیفی، همسو با سنت رایج در قرن سوم هجری بوده که دوران شکوفایی و تألیف کتب «مسند» بشمار می‌آمد.

انگیزه نگارش این اثر توسط مؤلف، گردآوری و ثبت احادیثی است که او از شیوخ خود روایت کرده است. هدف از تألیف این‌گونه «مسانید» در آن دوران، حفظ روایات شفاهی و فراهم آوردن یک مجموعه کامل از روایات یک راوی خاص (صحابی یا تابعی) بود.

انگیزه محقق این اثر، سید محمدرضا حسینی جلالی، نیز تکمیل تحقیقات پیشین خود در گردآوری و بازنشر روایات حبری، به‌ویژه احادیث اهل‌بیت(ع)، از منابع مختلف بوده است تا سهم علمی او در میراث حدیثی بیشتر نمایان شود.

ساختار

«مسند الحبري»، یک جلد است و احادیث آن بر اساس نام صحابی‌ای که حدیث از طریق او روایت شده است، تنظیم گردیده است؛ ابتدا احادیثی که از اهل‌بیت(ع) روایت شده‌ و سپس روایات سایر صحابه و بعد از آن احادیث تابعین و سپس احادیث و اخبار غیر مسند، ذکر شده است.

سبک نگارش

سبک نگارش کتاب، سبک معمول و متداول در مجموعه‌های حدیثی اولیه (مسانید) است. ویژگی‌های اصلی آن عبارت است از:

◦ تأکید بر اسناد (سلسله راویان): هر حدیث با سلسله کامل راویانش ذکر می‌شود که از مؤلف تا منبع اصلی (پیامبر یا صحابه) امتداد دارد، که از ویژگی‌های اصلی کتب مسانید است.

◦ جمع‌آوری روایات مستقیم: این کتاب عمدتاً شامل روایات (احادیث و آثار) مستقیمی است که مؤلف از اساتید خود نقل کرده است.

◦ حداقل تفسیر و توضیح مؤلف: تمرکز اصلی بر ارائه خود روایات است و تفسیر یا توضیح صریح کمی از سوی مؤلف در متن اصلی کتاب وجود دارد [این ویژگی در کتب مسانید رایج است و در این اثر نیز مشاهده می‌شود].

◦ دربرگیرنده درجات مختلف حدیث: این مجموعه، شامل احادیثی با درجات صحت متفاوت است که نشان‌دهنده رویکرد جامع‌نگر در جمع‌آوری حدیث در آن دوره است.

اهمیت کتاب

تمرکز قابل توجه روایات این کتاب، بر فضایل اهل‌بیت(ع) و آغاز شدن آن با احادیث امام علی(ع)، این اثر را به منبعی خاص و ارزشمند برای پژوهش در زمینه فضایل و جایگاه اهل‌بیت(ع) در احادیث اولیه تبدیل کرده است.

گزارش محتوا

محتوای بخش‌های اصلی کتاب:

1. روایات مربوط به امام علی(ع) و اهل‌بیت(ع): کتاب با روایات مربوط به امام علی(ع) آغاز می‌شود که بخش قابل توجهی از آن را تشکیل می‌دهد. این روایات، شامل فضایل، مناقب و آموزه‌های منتسب به ایشان است، پس از آن، روایات از سایر اعضای برجسته اهل‌بیت(ع)، مانند فاطمه زهرا(س)، امام حسن(ع)، امام زین‌العابدین(ع) ، امام باقر(ع) ، امام صادق(ع)، امام جواد(ع)، زید بن علی(ع) و فاطمه بنت علی، ارائه می‌شود.
2. روایات از سایر صحابه: بخش‌های بعدی کتاب به احادیث روایت‌شده از صحابه برجسته دیگر، مانند: انس بن مالک، ثوبان ، جابر بن عبدالله ، حذیفه ، سلمان فارسی، ابوذر و ابوسعید خدری، اختصاص دارد.
3. ادعیه (دعاها): این مجموعه، شامل برخی ادعیه منسوب به امام علی(ع) است که در صفحات پایانی بخش مربوط به ایشان قرار گرفته‌ و ارزش معنوی و روایی کتاب را افزون کرده است.
4. روایات از ابونعیم و ابوالفرج اصفهانی: در بخش‌هایی از کتاب، روایات منتخب از آثار دیگر محدثین، همچون: ابونعیم و ابوالفرج اصفهانی، نیز درج شده است.

ویژگی‌های منحصربه‌فرد کتاب:

▪ شواهد و متابعات حدیثی: محقق کتاب، تلاش کرده تا برای روایات موجود در این اثر، شواهد و متابعات (روایات مشابه با سندهای دیگر) را نیز از منابع معتبر دیگر گردآوری کند که به غنای علمی و ارزشمندی آن می‌افزاید.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.