مسند أبي‌عوانة

مسند أبي‌عوانة، اثر ابوعوانه یعقوب بن اسحاق اسفراینی (متوفی 316ق)، از مسانید مشهور اهل سنت می‌باشد که با تحقیق ایمن بن عارف دمشقی، به چاپ رسیده است.

مسند أبي عوانة
پدیدآوران	ابو عوانه، يعقوب بن اسحاق (نویسنده) دمشقي، ابومعاذ ايمن بن عارف (محقق)
ناشر	دار المعرفة
مکان نشر	لبنان - بيروت:
سال نشر	2008م , 1429ق
چاپ	2
شابک	‎9953-85-181-6
موضوع	احاديث اهل سنت - قرن 3ق. احاديث احکام
زبان	عربی
تعداد جلد	5
کد کنگره	‏‏BP‎‏ ‎‏118‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏28‎‏ ‎‏م‎‏5
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، مسند (ابهام‌زدایی) را ببینید.

اهمیت کتاب

بسیاری از بزرگان، از این کتاب، نقل کرده و این نشانه اهمیت این اثر می‌باشد. در میان کسانی که از ابوعوانه روایت کرده‌اند، نام کسانی چون ابن حبان بستی، ابوبکر بن ابراهیم اسماعیلی، ابواحمد عبدالله بن عدی، سلیمان بن احمد طبرانی و ابونعیم عبدالملک بن حسن اسفراینی دیده می‌شود. ابوعوانه را از ثقات شمرده و از زهد و تنسک او، یاد کرده‌اند.

کلام بزرگان پیرامون کتاب

کلماتی از برخی علمای بزرگ پیرامون این کتاب، صادر شده است که عبارتند از:

1. حافظ ذهبی: «ابوعوانه در کتاب خود، متون معروفی را افزوده که بعضی از آنها، لین می‌باشد»؛
2. ذهبی در شرح حال ابوعوانه در کتاب «النبلاء»: «وی صاحب «المسند الصحيح» بوده که مستخرجی است بر «صحیح مسلم». وی احادیث کمی در اواخر ابواب آن، افزوده است»؛
3. حافظ ابن حجر: «ابوعوانه احادیث مستقل زیادی در اثنای ابواب کتاب افزوده که در میان آنها، احادیث صحیح، حسن، ضعیف و موقوف وجود دارد».

ساختار

کتاب با مقدمه محقق، آغاز و روایات، بر اساس ابواب فقهی، در پنج جلد، سامان‌دهی شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه، ابتدا به بیان فواید مستخرجات به‌صورت عمومی و فواید مخصوص مستخرجات صحیح مسلم پرداخته شده و سپس، به بیان ویژگی‌های مستخرج حاضر، اشاره شده است. در پایان نیز ضمن اشاره به اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته بر روی کتاب، شرح حال مختصری از نویسنده، ارائه شده است.

این کتاب، مستخرجی بر صحیح مسلم محسوب می‌شود. ابوعوانه در این کتاب، احادیث مسلم را با اسانید خویش فراهم آورده و بر پایه ابواب فقهی مرتب کرده است؛ به‌گونه‌ای که روایات مربوط به ایمان، طهارت، حیض و استحاضه، نماز، زمان‌های نماز، مساجد و مسائل مربوط به آن و انواع نمازها، در جلد نخست جای گرفته و باقی روایات، به شرح و ترتیب ذیل، در سایر مجلدات کتاب، آمده است: استقساء، نماز جمعه، زکات، روزه، حج و فضایل قرآن در جلد دوم؛ نکاح و موارد مشابه آن، طلاق، عتق و ولاء، بیع، ارث، هبه و وصیت در جلد سوم؛ نذر، قسم، ممالیک، حدود، احکام، جهاد و امراء در جلد چهارم و روایات مربوط به صید، ذباحه، قربانی کردن، تحریم خمر و مسکرات، اشربه، اطعمه و لباس، در جلد پنجم آمده است.

هرچند این اثر، مستخرج صحیح مسلم می‌باشد، اما ابوعوانه خود نیز در پایان برخی باب‌ها، احادیثی چند افزوده است.

ابوعوانه در کتاب خود، از مشایخ و استادانی چون پدرش اسحاق بن ابراهیم، ابوداود سجستانی، ابوحاتم رازی، ابوزرعه رازی، ابراهیم حربی، ابن ابی‌الدنیا، یونس بن عبدالاعلی، ابوزرعه دمشقی، ابن شبه نمیری و عبدالله بن احمد بن حنبل نام برده است.

وضعیت کتاب

این اثر برای نخستین بار در حیدرآباد دکن هندوستان به سال 1362ش/1386ق، به چاپ رسیده است. از مختصر همین اثر نسخه‌هایی در دارالکتب خدیویه مصر محفوظ است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. ناجی، محمدرضا، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1373.
3. فسنقری، غلامرضا؛ احمد شاهد، «مشاهیر رجال اسفراین»، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ اول، 1381.