مرويات شمر بن حمدويه اللغوية
| مرويات شمر بن حمدويه اللغوية (المتوفي 255ق) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن حمدویه، شمر (نويسنده)
بیاتی، حازم سعید یونس (محقق) قسم الدراسات و النشر بالمرکز (مصحح) |
| ناشر | مرکز جمعة الماجد للثقافة و التراث |
| مکان نشر | امارات - دبی |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | زبان عربی - اصطلاحها و تعبیرها - زبان عربی - واژه نامهها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مرويات شمر بن حمدويه اللغوية، مجموعه‌ای بزرگ از روایات واژه‌شناسانه ادیب، لغوی، راوی و مورخ قرن سوم قمری، ابوعمرو شَمِر بن حمدویه هروی (متوفای 255ق)، است که معانی واژگان گوناگون عربی را به زبان عربی توضیح می‌دهد. حازم سعید یونس بیاتی، این کتاب را جمع‌آوری و تحقیق کرده و برای آن، مقدمه‌ای طولانی و ارزشمند نوشته است.
«مواردپژوهی»
همان طور که گردآورنده، حازم سعید یونس بیاتی، تصریح کرده، کتاب حاضر، تصحیح‌شده نسخه‌ای خطی نیست، بلکه «کتاب‌سازی به معنای مثبت» و به تعبیر دقیق‌تر، «مواردپژوهی» است؛ یعنی این محقق جستجو کرده و با تلاش فراوان، در هر کتاب لغوی و غریب الحدیث که روایتی لغوی از شمر بن حمدویه هروی نقل شده، یافته و در کتابی گرد آورده و بر اساس نظم الفبایی تنظیم کرده و با حذف مطالب تکراری و با ذکر منابع، به شکل اثر کنونی منتشر ساخته است. یکی از منابع تألیف و تنظیم این اثر، «كتاب الغريبين» از آثار هروی است که برخی از روایات واژه‌شناسانه را در آن، نقل کرده است[۱].
ساختار و محتوا
این اثر، فرهنگ‌نامه‌ای لغوی، روایی، الفبایی و یک‌زبانه (عربی به عربی) است و با واژه «أَبَتَ» شروع شده[۲] و با «یوم» پایان یافته است[۳] و در آخر، واژگان و تعابیری (7 مورد) برگرفته از روایات دانشمند لغوی، شمر بن حمدویه هروی تحت عنوان ملحق، ضمیمه شده است که بیاتی، نتوانسته در اثر حاضر برطبق ریشه لغات بگنجاند[۴].
نمونه مباحث
- «قال شمر: الصريم: الليل و الصريم: النهار. ينصرم النهارُ من الليلِ و الليلُ من النهارِ[۵]؛ یعنی: «صَریم» هم معنای شب می‌دهد، هم معنای روز. «انصرام» به معنای انقطاع (بریده شدن و جدا گردیدن) است؛ مانند اینکه «روز، از شب و شب از روز، بریده می‌شود و جدا می‌گردد».
- حازم سعید یونس بیاتی، یادآور شده است که ابوعمرو شَمِر بن حمدویه هروی در مواردی برای برخی از واژگان معانی متضاد می‌آورد، ولی آن را اضداد نمی‌نامد؛ درصورتی‌که برخی از واژه‌شناسان همان را از اضداد شمرده‌اند؛ مانند «صریم» که چنین است[۶].
- «قال شمر: المناقرة: المنازعة»[۷]؛ یعنی: مناقره، به معنای باهم ستیز کردن است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.