شیخ کبیر، محمدحسن
| نام | شیخ کبیر، محمدحسن |
|---|---|
| نام‌های دیگر | بار فروش، محمدحسن بن صفر علی
مازندرانی، محمدحسن بن صفر علی |
| نام پدر | ملا صفرعلى لاهیجى قزوینى |
| متولد | حدود 1240ق |
| محل تولد | قزوین |
| رحلت | 1305 ش یا 1345 ق یا 1927 م |
| اساتید | شیخ محمدصالح برغانى حائرى
پدرش صفرعلى لاهیجى قزوینى |
| برخی آثار | تعلیقة شریفة علی فرائد الأصول |
| کد مؤلف | AUTHORCODE09165AUTHORCODE |
محمدحسن بارفروشى (حدود 1240-1345ق)، مشهور به شیخ کبیر، فقیه، از مراجع و علمای مازندران
ولادت
فرزند ملا صفرعلى لاهیجى قزوینى از فلاسفه بزرگ و مشهور قزوین بود. وى در حدود 1240ق در قزوین دیده به جهان گشود.
تحصیلات
پدر بزرگوارش، در تربیت وى، جدیت وافر به خرج داد و از همان دوران طفولیت او را با مکتب اهل‌بیت(ع) آشنا ساخت و عشق به حق را در قلبش روشن ساخت.
از همان دوران کودکى به سوى تحصیل معارف و علوم اسلامى گام برداشت. تحصیلات مقدماتى چون ادبیات و منطق و غیره را در حضور اساتید بزرگوار قزوین فراگرفت. آنگاه براى کسب فقه و اصول، در محضر فقهاى عالیقدر شیخ محمدصالح برغانى حائرى و برادر گرانقدرش شهید برغانى حاضر شد و سطوح عالى فقه و اصول را فراگرفت. همچنین فلسفه و عرفان الهى را در محضر پدر والامقامش آموخت.
پس از استفاده از بزرگان قزوین جهت نیل به مقامات عالى علمى، راه عتبات عالیات را در پیش گرفت و وارد شهر مقدس کربلا شد.
در مدت اقامت در عراق در حوزه‌هاى علمى کربلا و نجف اشرف در محفل علمى شخصیت‌هاى بزرگ شیعه حضرات آیات عظام مولى محمدتقى هروى اصفهانى، شیخ محمدحسن صاحب جواهر، فاضل اردکانى، سید محمدباقر شفتى، شیخ حسن برغانى حائرى و علماى دیگر شرکت جست و متواضعانه زانوى ادب برزمین زد و در رشته‌هاى مختلف علوم اسلامى چون فقه، اصول، رجال، کلام و تفسیر بهره‌هاى مختلف برد و به مقام رفیع اجتهاد دست یافت. وى از اساتید و علما و فقهاى صاحب نام به اخذ اجازه اجتهاد و روایت مفتخر گردیده و در ردیف مجتهدین محقق و علماى کامل قرار گرفت.
ایشان پیکرى از زهد و تقوا و داراى نبوغ و استعداد سرشار علمى بود و به زودى مورد توجه فرزانگان و بزرگان علمى عراق قرار گرفت و خود از مشایخ روایى شیعه گشت. وى همواره مورد تجلیل بزرگان و تراجم‌نگاران قرار گرفته و از وى به بزرگى یاد شده است. بزرگانى چون آیت‌الله مرعشى نجفى به دریافت اجازه از ایشان مفتخر گردیده‌اند.
وى پس از رسیدن به مقام رفیع اجتهاد، جهت اقامه وظایف دینى و خدمت به مؤمنین، راهى قزوین شد و پس از مدتى کوتاه، دست به هجرتى دیگر زده و عازم شهر بابل گردید و پس از ورود به بابل از سوى مردم شریف آن سامان مورد استقبال شایانى قرار گرفت.
او که از اعاظم فقها و اکابر مجتهدین و عالمى کامل و آیتى از زهد و تواضع و تقوا بوده در اکثر محافل علمى ایران و نجف اشرف آوازه‌اش پیچیده بود. ایشان زعامت و مرجعیت خطه سرسبز مازندران و بویژه بابل را به عهده داشت و حلاّل مشکلات دینى و اجتماعى مردم بود و از طرف دیگر با تکیه بر کرسى تدریس روحانیون و فضلاى منطقه را تحت پوشش گرفته و شاگردان زیادى را از چشمه فیاض علم و معنویت خود سیراب ساخت.
شیخ کبیر پس از فوت فقیه بزرگ ملا محمد مقدس اشرفى به احترام آن مدتى از قبول اقامه جماعت در مسجد جامع بابل امتناع مى‌فرمود و آنرا به ملا محمدعلى فرزند ملا محمد اشرفى واگذار فرمودند، تا اینکه وى نیز از دنیا رفت و شیخ کبیر امامت مسجد جامع را پذیرا شدند.
وى عارفى واصل و خود ساخته و مجسمه‌اى از تقوا و اخلاص و از شیفتگان و دلدادگان خاندان عصمت و طهارت(ع) بودند، در عین احراز مقام مرجعیت، از ساختن جامعه و تهذیب نفوس مستعدّه و ترویج تقوا و پرهیزگارى و احکام متعالى شرع مقدس اسلام غافل نبود و ضمن اقامه جماعت، شیفتگان معرفت و مشتاقان معارف و تشنگان حقیقت را از چشمه جوشان خود سیراب مى‌ساخت.
نفس گرم و بیانات بلیغ و شیوا و دلنشین آن راد مرد علم و تقوا در مسجد جامع، هر شنونده‌اى را مجذوب خود مى‌ساخت و مؤمنین را از هر سوى، به آنجا مى‌کشاند بطورى که بسیارى از اوقات حیاط و خیابانهاى اطراف مسجد، مملو از جمعیت مى‌گردید.
او بخاطر حسن معاشرت و سیره عالى و برخوردارى از فضایل و ملکات اخلاقى و مقامات معنوى، مورد ارادت و محبت عامه مردم مازندران حتى اقلیت‌هاى مذهبى قرار داشت و بیت ایشان همواره محل رفت‌وآمد مردم و پناهگاه افرادى بود که مشکلات مختلف رنج مى‌بردند و براى رفع آن، از وجود مبارکش استمداد می‌کردند و بطورى‌که در سفرنامه ناصرالدین شاه آمده، وى نیز در سفر به بابل، به محضر آن بزرگوار شرفیاب گردیده و عرض ادب نمود.
از امتیازات علامه شیخ کبیر، تبحر و تسلط بر رشته‌هاى مختلف علمى بود و با بهره‌بردارى از همین مهارت‌ها بود که آثار و تألیفات گرانقدرى از خود به یادگار نهادند.
وى از مفاخر عالم اسلام مى‌باشد، همواره مورد تجلیل بزرگان و تراجم‌نگاران قرار گرفته و از وى به بزرگى یاد شده است. کتاب‌ها و آثار وى منحصر در رشته خاصى نمى‌باشد و موضوعات مختلف علمى را دربر مى‌گیرد.
وفات
سرانجام آن زعیم عالیقدر و مجتهد فرهیخته، پس از عمرى با برکت و سرشار از معنویت و خدمت که بیش از یک قرن بوده است، در ماه شوّال سال 1345ق دار فانى را وداع گفته و به دیار معبود شتافت. پیکر مطهرش با حضور دستجات مختلف عزادارى و سینه‌زنى و با حضور علماى اعلام و حتى اقلیت‌هاى مذهبى منطقه، با شکوه خاصّى تشییع و در مسجد محدثین بابل در کنار مقبره عالم بر جسته مولى محمد نصیر مدفون گردید.
آثار
- نتیجة المقال فى علم الدرایة والرجال.
- تعلیقة شریفة على فرائد الاصول.
- سراج الامة.
- حدیقة العارفین.
- حدیقة الشیعة فى الاخلاق.
- تمیم الدُّرة فى صلوة الجمعة.
- صراط النجاة.