لسان العجم
| لسان العجم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طالقانی، میرزا حسن‌خان (نویسنده)
محمودی بختیاری، بهروز (مصحح) ولیپور، مونا (مصحح) |
| ناشر | نویسه پارسی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۶ |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۷۰۳۰-۰۲-۸ |
| موضوع | زبان فارسی -- دستور -- متون قدیمی تا قرن ۱۴ |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱ |
| کد کنگره | PIR ۲۶۸۸/ط۲ل۵ |
لسان العجم تألیف میرزا حسن‌خان طالقانی؛ تصحیح بهروز محمودی بختیاری و مونا ولیپور. این کتاب یکی از مهم‌ترین دستورهای سنتی زبان فارسی است که در دوره قاجار برای تدریس در دارالفنون تألیف شده و پس از حدود ۱۳۰ سال از چاپ اول آن، با تصحیح و تحقیق مجدد منتشر شده است.
ساختار
کتاب شامل یک مقدمه، دو باب اصلی و یک خاتمه است.
گزارش کتاب
کتاب لسان العجم از جمله مهم‌ترین آثار دستوری دوره قاجار است که در سال ۱۳۰۵ قمری به سفارش دارالفنون برای تدریس زبان فارسی تألیف شد. این کتاب پس از حدود ۱۳۰ سال از چاپ اول آن، با تصحیح و تحقیق بهروز محمودی بختیاری و مونا ولیپور توسط نشر نویسه پارسی منتشر شده است.
میرزا حسن‌خان طالقانی از فضلای دوره ناصری و مدرس دارالفنون بود که این اثر را به درخواست یکی از مقامات دارالفنون تألیف کرد. کتاب با رویکردی آموزشی و به زبانی ساده، بدون تکلفات ادبی نوشته شده است.
مقدمه کتاب به مباحث آواشناسی می‌پردازد و جایگاه تولید آواهای مختلف را شرح می‌دهد. نویسنده آواها را به دو دسته «باصدا» (مصوت) و «بی‌صدا» (مصمت) تقسیم کرده و به دلالت چندگانه برخی حروف اشاره می‌کند.
باب اول تحت عنوان «مفردات» به بررسی اقسام سه‌گانه کلمه (اسم، فعل و حرف) می‌پردازد و زیرمجموعه‌های هر یک را با تعاریف و مثال‌های متعدد شرح می‌دهد. باب دوم با عنوان «مرکبات» به ترکیب‌های زبانی و ساختار جمله اختصاص دارد.
خاتمه کتاب در چهار بخش تنظیم شده و به مسائلی مانند املای کلمات، کاربرد همزه، حروفی که یک حرف نوشته می‌شوند اما دو حرف محسوب می‌گردند، و ویژگی‌های مترجم خوب پرداخته است. بخش قابل توجهی از مطالب خاتمه از مقدمه فرهنگ جهانگیری اقتباس شده است.
این چاپ جدید کتاب علاوه بر متن اصلی، شامل پیشگفتاری مفصل درباره مؤلف و کتاب، کتابنامه و نمایه‌های مختلف (اصطلاحات دستوری، اشخاص، ابیات و شواهد) است که ارزش تحقیقی اثر را افزایش داده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات