فهم اخلاق رسانه
فهم اخلاق رسانه، اثر دیوید سنفورد هورنر (معاصر)، در بررسی مهمترین موضوعات و مبانی کاربردی اخلاق رسانه، از جمله مسائل مربوط به حریم خصوصی، فایدهگرایی، آزادی بیان و نمایش خشونت. هدف این اثر تقویت تواناییهای تحلیلی و قدرت استدلال اخلاقی دانشجویان در مواجهه با چالشهای اخلاقی رسانهای است.
| فهم اخلاق رسانه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | هورنر، دیوید سنفورد (نويسنده)
ساجدی، سیدهادی (مترجم) [[صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. اداره کل پژوهشهای اسلامی رسانه. دفتر پژوهش های بنیادی دین و رسانه؛ گروه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و بین الملل دین و رسانه ]] ( سایر) همایش علمی پژوهشی اخلاق و رسانه (نخستین ( سایر) |
| سال نشر | 1397ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | رسانههای گروهی - جنبههای اخلاقی - اخلاق روزنامهنگاری |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اهمیت کتاب
موضوع اخلاق رسانه از جمله حوزههای بسیار ضروری و حیاتی مربوط به رسانه است که متاسفانه در زبان فارسی از ادبیات غنی و منابع کافی، کمبهره مانده است. این کتاب از جمله آثار جدید در این قلمرو و منتشر شده در سال 2015 میلادی در زمینه اخلاق رسانه است که توانسته در مدت کوتاهی در مراکز آکادمیک غربی و انگلیسیزبان جایگاه ویژهای به خود اختصاص دهد و استادان و دانشجویان به آن توجه ویژهای کردهاند. [۱]
ساختار
کتاب حاصل سالها تدریس و پژوهش نویسنده و دارای یک ساختار آموزشی و منطقی است که شامل سیزده فصل است که در چهار بخش اصلی سازماندهی شده است. «فراخوان قضاوت»، «کادرهای تعریف»، «کادرهای مثال»، «مروری بر فصل» و «مطالعه بیشتر»، از جمله عناوین مشترک همه فصلهاست که ساختار آموزشی و نظم منطقی هر بحث را دوچندان میکند.
ترجمه کتاب
ترجمه کتاب به فارسی توسط سید هادی ساجدی بهصورت گروهی و در یک چارچوب بسیار دقیق و برنامهریزی شده انجامگرفته است[۲].
سبک نگارش
مهمترین علت گرایش به این کتاب، سبک نگارش بسیار خوب و همچنین موضوعات کاربردی آن است. نویسنده کوشیده است مهمترین و کاربردیترین موضوعات اخلاق رسانه را با پرهیز از حاشیه روی و اطنابهای نظری، در فصلهای مستقل بررسی کند. وی علاوه بر اینکه به موضوعات پیچیده و بنیادی میپردازد و آرا اندیشمندان برجسته همانند ارسطو، کانت و جان استوان میل را نقل میکند، میکوشد از بیانی روان و فارغ از تعقید استفاده کند. نویسنده با تسلطی که بر مباحث اخلاق رسانه و مطبوعات دارد، هر فصل را با یک مقدمهچینی کاربردی و عینی و با بیان دیدگاههای موافق و مخالف پیش میبرد. استفاده و تحلیل مثالهای عینی و چالشهای پیشآمده واقعی در عرصه رسانه بر جذابیت و فهم آسانتر مباحث افزوده است. [۳]
گزارش محتوا
بخش اول کتاب با عنوان «مبانی» آغاز میشود. در این بخش، فصل اول که به «قضاوتهای اخلاقی» اختصاص دارد، با یک مطالعه موردی در مورد اخلاق رسانهای پیرامون انتشار تصاویر نامناسب از یک شاهزاده آغاز میشود؛ این مثال پیچیدگی مسئولیت رسانه در برقراری توازن میان حفظ حریم خصوصی و دفاع از آزادی بیان برای منافع عمومی را نشان میدهد. اخلاق رسانه بهعنوان یک حوزه مطالعاتی، عموماً با قضاوتهای اخلاقی سروکار دارد. تعریف اخلاق رسانه، اخلاقی بودن و قانونیبودن، واقعیتها و ارزشها و...از مباحث این فصل هستند.[۴]
بخش دوم کتاب با عنوان «غایتهای دوستداشتنی» و فصل دوم با موضوع «لذت» آغاز میشود. این فصل به بررسی رویکردهای پیامدگرایانه در حل مسائل اخلاقی میپردازد که در آن درستی یک عمل بر اساس نتایج آن سنجیده میشود. تمرکز اصلی بر فایدهگرایی و اصل بیشترین سعادت برای بیشترین افراد است. مفهوم لذتگرایی که خوشی انسان را تنها ارزش موجود میداند، تشریح میگردد. همچنین، بحث مهم این فصل، دفاع از عمل رسانهای بر اساس منفعت عمومی است که بر ترجیح سود جمعی بر حریم خصوصی فردی تأکید دارد، مانند افشای رسواییهای افراد سرشناس. در این راستا، تمایز میان لذتهای عالی و پستتر و لزوم ارزشگذاری کیفی بر لذتها مورد بحث قرار میگیرد[۵].
فصل سوم، «بازارها»؛ به بررسی کاربرد اصول فایدهگرایی در محیط رسانهای متکی بر بازار میپردازد. این فصل به این پرسش میپردازد که آیا بازارها به طور خودکار بهترین محتوا را برای مخاطبان فراهم میآورند و آیا شرکتهای رسانهای منافع عمومی را به بهترین شکل پاسخ میدهند. این بخش، موضوع انحصارات رسانهای و خدمات عمومی را در تقابل با رسانههای بازارمحور مورد بررسی قرار میدهد[۶].
فصل چهارم، «آزادی»؛ به بررسی آزادی بیان و محدودیتهای ضروری آن میپردازد و تأکید میکند که این آزادی برای فعالیت رسانه ضروری است؛ اما مطلق نیست. این فصل با استناد به جان استوارت میل، اصل آزادی فردی را تشریح میکند که مداخله دولت یا جامعه در اعمال فرد را تنها برای جلوگیری از آسیب به دیگران مجاز میداند[۷].
فصل پنجم، «خشونت»؛ بر نمایش خشونت در رسانه و استدلالهای مربوط به سانسور یا محدودیت آن تمرکز دارد. در این فصل، مفهوم «هراس اخلاقی» بهعنوان واکنش عمومی به نگرانیها در مورد محتوای خشونتآمیز رسانهای معرفی میشود. استدلالهایی در تأیید سانسور بر اساس این فرض که نمایش خشونت میتواند به تقلید رفتار خشونتآمیز یا کاهش حساسیت اخلاقی منجر شود، مورد بحث قرار میگیرد[۸].
فصل ششم، «پورنوگرافی»، به بررسی این موضوع در چارچوب اخلاق رسانه میپردازد که اغلب با موضوع آزادی بیان، سانسور و اعمال قدرت مردانه مرتبط است. این فصل به تعاریف پورنوگرافی میپردازد و استدلالهای لیبرالها در دفاع از آزادی بیان در برابر درخواستهای فمینیستی و محافظهکارانه برای محدودیت را تحلیل میکند[۹].
بخش سوم، با موضوع «تعهدات»، آغاز شده و در فصل هفتم با عنوان «حقیقت»، به بررسی اخلاق رسانه از منظر نتیجهگرایی پرداخته شده و به این موضوع اشاره گردیده که اگر در مجموع و با ملاحظه همه امور، پیامدهای خوب اعمال ما بر پیامدهای بد آن غلبه داشته باشد، آنگاه آن عمل یا سیاست از نظر اخلاقی، درست است[۱۰].
فصل هشتم، با عنوان «تصاویر»، به بررسی اخلاق حقیقتگویی در تصویرسازی رسانهای پرداخته و بحث را درباره اخلاق حقیقتگویی در تصویرسازی بصری، توسعه میدهد[۱۱].
موضوع فصل نهم، «کلیشهنگاری» است و نقش رسانه در بازتولید یا مقابله با آنها مورد بحث قرار میگیرد. این فصل ابتدا «تعریف»ی از کلیشه ارائه داده و سپس «کارکردها»ی اجتماعی و روانشناختی کلیشهسازی را بررسی میکند. در ادامه، تأثیرات اخلاقی و اجتماعی کلیشههای مرتبط با «نژادپرستی» و «جنسیت» در محتوای رسانهای تحلیل میشود[۱۲].
در فصل دهم، موضوع حساس و کلیدی «حریم خصوصی» در تعامل با رسانه موردتوجه قرار میگیرد. این فصل شامل «تعریف» حریم خصوصی است و به بررسی آثار افشای اطلاعات خصوصی میپردازد. بخشهای اصلی این فصل شامل مطالعه «آسیبرسانی» ناشی از تجاوز به حریم خصوصی و همچنین تحلیل مفهوم «منفعت عمومی» است که اغلب رسانهها برای توجیه انتشار اطلاعات خصوصی از آن استفاده میکنند[۱۳].
در بخش چهارم، با عنوان «مسیرهای جدید»، در فصل یازدهم، موضوع «امنیت» مورد بحث قرار گرفته است. رویدادهای مربوط به پیدایش رسانههای نوظهور دیجیتالی، در سطح جهانی، نقش ایفا کرده و مسائل اخلاقی اساسی را درباره امنیت ملی و بینالمللی مطرح میکنند. دسترسی جهانی به رسانههای دیجیتال، انتشار محتوای حساس در مقیاس بیسابقهای را امکانپذیر کرده است. پارادایم اینجا، ویکیلیکس است که نویسنده در این فصل، به جزئیاتی از آن، پرداخته است[۱۴].
فصل دوازدهم، موضوع «رسانههای دیجیتال» را مورد بحث قرار داده و به مسائل اخلاقی نوظهور در حوزه «رسانههای دیجیتال» میپردازد. این فصل با ارائه یک «تعریف» از ماهیت این رسانهها آغاز میشود و سپس به بررسی موضوعاتی چون «سانسور گری» در پلتفرمهای دیجیتال، چالشهای حفظ «حریم خصوصی» در فضای آنلاین و مسئله «کنترل اطلاعات» توسط نهادهای بزرگ فناوری و دولتها، اختصاص دارد[۱۵].
در آخرین فصل با عنوان «عمل نادرست»، نشاندادهشده است که انجام کار درست، همیشه راهکاری منطقی است. موضوع این فصل، تلاش برای درک ماهیت عمل نادرست بهعنوان امری نامعقول است[۱۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.