فقیهی هروی، فضلالرحمن
فضلالرحمن فقیهی هروی پژوهشگر، نویسنده، شاعر و استاد دانشگاه اهل افغانستان است. وی دارای دکترای تخصصی در دو رشتهٔ ادبیات فارسی و نیز فقه و اصول فقه از دانشگاه کابل میباشد و بهعنوان استاد تمام در دانشگاه هرات به تدریس اشتغال دارد. حوزههای پژوهشی او تاریخ ادبیات (بهویژه ادبیات هرات)، فقه اسلامی، عرفان و تصوف، و زبان و ادبیات فارسی را در بر میگیرد. از او تاکنون دهها کتاب و مقالهٔ پژوهشی منتشر شده است.
| فضلالرحمن فقیهی هروی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | فضلالرحمن فقیهی هروی |
| محل تولد | روستای خوش باشان (باشان)، شهرستان انجیل، ولایت هرات، افغانستان، افغانستان |
| دین | اسلام |
| پیشه | استاد دانشگاه، پژوهشگر، نویسنده و شاعر |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | دکترای ادبیات فارسی و دکترای فقه و اصول فقه |
| دانشگاه | دانشگاه کابل |
| علایق پژوهشی | تاریخ ادبیات، فقه اسلامی، عرفان و تصوف، زبان و ادبیات فارسی |
| برخی آثار | تفسیر میسر، تاریخ ادبیات هرات، راهکارهای پژوهش علمی، هفت اختران هریوا و... |
ولادت
او متولد روستای خوش باشان (باشان) شهرستان انجیل ولایت هرات- افغانستان است.
تحصیلات
- دکترای ادبیات فارسی
- دکترای فقه و اصول فقه
تخصص
- تاریخ ادبیات
- فقه اسلامی
آثار
کتابها
- هنر از دیدگاه فقه اسلامی. تربت جام: شیخ الاسلام احمد جام. ۱۳۷۷
- موج تبسّم (مجموعه شعر). هرات: مطبعه دولتی آزادی. ۱۳۸۲
- تصوّف از دیدگاه شریعت. (برندۀ جایزۀ همایش کتاب طرزی در وزارت خارجه). کابل: انتشارات الازهر. ۱۳۸۹
- مبانی توحید و مظاهر شرک. کابل: انتشارات الازهر. ۱۳۸۹
- ترجمۀ تفسیر المنیر (جزء ۱۳ و ۱۴). تربت جام: انتشارات شیخ الاسلام احمد جام. ۱۳۸۹
- نگارش و درست نویسی در زبان فارسی. چاپ اول، کابل: نشر الازهر. ۱۳۹۰، چاپ دوم، هرات: نشر قدس. ۱۳۹۸
- تجلّی دین در ادب و عرفان. کابل: انتشارات الازهر. ۱۳۹۰
- مقدمهیی بر ادبیات عرفانی. کابل: انتشارات الازهر. ۱۳۹۱
- فرهنگ صنف یازدهم معارف. کابل: وزارت معارف. ۱۳۹۱
- حکم استعانت از غیر مسلمانان در آیینۀ فقه اسلامی. کابل: انتشارات الازهر. ۱۳۹۱
- حکم پیمان استراتژیک در آیینۀ فقه اسلامی. کابل: انتشارات الازهر. ۱۳۹۱
- انتخابات در آیینۀ فقه اسلامی. هرات: انتشارات قدس. ۱۳۹۲
- راهکارهای پژوهش علمی (روش تحقیق). چاپ اول، ۱۳۹۲ تا چاپ هفتم، نشر قدس. ۱۳۹۸
- تاریخ زبان پارسی دری. چاپ سوم، هرات: انتشارات قدس. ۱۳۹۵
- اندیشههای عرفانی جامی. قاهره- مصر: سفارت افغانستان در مصر. ۱۳۹۵
- ادبیات عرفانی (کتاب درسی). هرات: انتشارات قدس. ۱۳۹۵
- ترجمۀ تفسیر المنیر (جزء ۱۷). تربت جام: انتشارات شیخ الاسلام احمد جام. ۱۳۹۵
- آیا مردهها میشنوند؟ (ترجمۀ الآیات البینات تألیف نعمان بن محمود آلوسی). هرات: انتشارات قدس. ۱۳۹۵
- ترجمۀ تفسیر المیسر (با اشتراک دو نفر مترجم دیگر). تربت جام: انتشارات شیخ الاسلام احمد جام. ۱۳۹۶
- رونمایی از خزف (گفتوگوهایم با نیمچه سکولارها). هرات: انتشارات قدس. ۱۳۹۷
- تنویر المصابیح فی تبیین رکعات التراویح. هرات: انتشارات رادیو قرآن کریم. ۱۴۰۰
- دیوان اشعار پیر هرات شیخ الاسلام انصاری (با مقدمۀ شرح حال و افکار پیر هرات). ایران: انتشارات شیخ الاسلام احمد جام. ۱۴۰۱
- تاریخ ادبیات هرات (از ظهور اسلام تا قرن ۱۲ هجری). ایران: نشر احسان. ۱۴۰۱
- تاریخ ادبیات هرات (از قرن ۱۲ تا دورۀ حاضر). ایران: نشر احسان. ۱۴۰۱
- نفحات رمضان (فضائل رمضان و تبیین رکعات تراویح در فقه اسلامی). ایران: نشر احسان. ۱۴۰۱
- هفت اختران هریوا (هویت و کارکردهای علمی هفت شخصیت برتر هرات). تهران: نشر احسان. ۱۴۰۱
- دفع ارتیاب از خورشید و مهتاب (رد شبههآفرینی معاندان در ازدواج خاتم النبیین با ام المؤمنین عائشۀ صدیقه). هرات: چاپ رادیو قرآن کریم. ۱۴۰۱
- ملفوظات عرفانی شیخ الاسلام (خواجه عبد الله انصاری). ایران- تهران: نشر احسان. ۱۴۰۱
- احسن المقال در رد «جدال» (نقد رسالۀ جدال رأی و اتهامات آن بر امام بخاری رحمه الله). هرات: انتشارات مؤمنی. ۱۴۰۲
- شکوه هریوا در هند (شاعران و خامهپردازان هرات در شبه قاره و سهمشان در شکوفایی ادبیات دورهی بابریان). هرات: دفتر تیکا. ۱۴۰۳
- البصائر اللطیفة في تحقیق عقیدة الإمام أبي حنیفة (زیر چاپ در نشر احسان در ایران).
- هریرود خاطرهها (مجموعۀ شعر) (آمادۀ چاپ)
- خیابان هرات (تبیین جایگاه خیابان در تمدن هریوا) (آمادۀ چاپ)
- در سایۀ خورشید (در تبیین اندیشههای پیر هرات شیخ الاسلام انصاری) (آمادۀ چاپ)
- هرات بالأمس والیوم (به زبان عربی) (آمادۀ چاپ)
- ابوهریره- رضی الله عنه- روایتگر راستین (نقد برخی اتهامات ناروا بر سیدنا ابوهریره رضی الله عنه) (آمادۀ چاپ)
- ترجمۀ فارسی قرآن کریم به شکل دقیق و روان (آمادۀ چاپ)
مقالات پژوهشی دانشگاهی
- شعر ما و شریعت ما. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۱، تابستان ۱۳۸۱.
- تأثیرپذیری شعر آصفی از مفاهیم اسلامی. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۳، زمستان ۱۳۸۱.
- تأثیر قرآن کریم بر شعر جامی. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۹، بهار ۱۳۸۴.
- تجلّی اندیشههای دینی در شعر حافظ. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۱۰ و ۱۱، تابستان و پاییز ۱۳۸۴.
- نگاهی به توحید وجودی و شهودی. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۱۲، زمستان ۱۳۸۴.
- جایگاه سماع در تصوف. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۱۵، پاییز ۱۳۸۵.
- جایگاه فقر در عرفان اسلامی. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۱۳، بهار ۱۳۸۵.
- ارزش عقیده در عرفان اسلامی. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۱۴، تابستان ۱۳۸۵.
- رابطۀ عشق با تصوف و عرفان. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۱۶، زمستان ۱۳۸۵.
- قضا و قدر از دیدگاه صوفیه و فقها. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۱۷، بهار ۱۳۸۶.
- ادیان از دیدگاه مولانا. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۱۸ و ۱۹، تابستان و پاییز ۱۳۸۶.
- حضور نصین در فیه مافیه. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۲۰، زمستان ۱۳۸۶.
- عرفان پیر هرات در آیینۀ شریعت. مجموعه مقالات همایش خواجه عبدالله انصاری، هرات: انجمن ادبی، زمستان ۱۳۸۷.
- تجلّی مفاهیم دینی در شعر سیدا. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۲۱، تابستان ۱۳۸۷.
- حماسه دینی در شعر خلیلی. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۲۱، تابستان ۱۳۸۷.
- مزار پیر هرات و آثار پیرامونش. مجلۀ شوری، فصلنامۀ ولسی جرگۀ شورای ملی افغانستان، شمارۀ بهاری، سال ۱۳۸۹.
- کنش و توانش در زبان. مجلۀ خراسان، نشریۀ انستیتوت زبانهای آکادمی علوم افغانستان، شماره ۹۳، مهر و آبان ۱۳۸۹.
- انواع مقاله و ویژگیهای مقالههای تحقیقی. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۳۲، زمستان ۱۳۸۹.
- روشها و گونههای معرفت از دیدگاه جامی. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۳۴، تابستان ۱۳۹۰.
- موسیقی صوفیانه از دیدگاه صوفیه و فقها. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۳۵، پاییز ۱۳۹۰.
- سیمای ملامتیه در کشف المحجوب. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۳۶، زمستان ۱۳۹۰.
- نقد متصوفان در اندیشه جامی. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۳۷، بهار ۱۳۹۱.
- شیخ الاسلام انصاری، صوفی سلفی. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۳۸، تابستان ۱۳۹۱.
- شریعتمحوری و نقد تخلف از شریعت در مکتوبات. فصلنامه علمی تحقیقی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۳، بهار ۱۳۹۲.
- توحید وجودی از دیدگاه امام ربانی. فصلنامۀ علمی پژوهشی مؤسسۀ تحصیلات عالی جامی، شماره ۱، پاییز ۱۳۹۲.
- نقد اباحیه از دیدگاه فقها و صوفیه. فصلنامه علمی تحقیقی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۴، تابستان ۱۳۹۲.
- معرفت و تأویل صفات حق در حدیقۀ سنایی. فصلنامه علمی تحقیقی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۵، پاییز ۱۳۹۲.
- انتخابات ریاست دولت از دیدگاه فقه اسلامی. فصلنامۀ علمی پژوهشی جامی، نشریۀ دانشگاه جامی، شماره ۲، زمستان ۱۳۹۲.
- نقد روایات دینی فضایل هرات در تاریخنامۀ سیفی. فصلنامه علمی تحقیقی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۶، زمستان ۱۳۹۲.
- نقد مقدمۀ کاظم امام بر روضات الجنات زمچی اسفزاری. فصلنامه علمی تحقیقی غالب، دانشگاه غالب، شماره ۷، بهار ۱۳۹۳.
- جایگاه علمی، عقیده و مذهب پیر هرات شیخ الاسلام انصاری. فصلنامه غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۸، تابستان ۱۳۹۳.
- جایگاه پیر هرات در حوزۀ شعر. فصلنامه علمی تحقیقی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۱۰، زمستان ۱۳۹۳.
- سهم طاهریان در شعر و ادب عربی. فصلنامه علمی تحقیقی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۱۱، بهار ۱۳۹۴.
- ویژگیهای عرفان شیخ الاسلام انصاری. فصلنامه علمی تحقیقی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۱۲، تابستان ۱۳۹۴.
- زبان فارسی دری و دربارهای خراسان اسلامی. فصلنامه علمی تحقیقی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۹۴.
- دانشاندوزی و علمپروری طاهریان هرات. فصلنامه علمی تحقیقی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۱۴، زمستان ۱۳۹۴.
- جایگاه محمود وراق هروی در شعر و ادب عربی. فصلنامه اندیشه، نشریه دانشگاه هرات، شماره ۳، پاییز ۱۳۹۴.
- جایگاه علمی و دانشگستری ابو عبید قاسم بن سلام هروی. فصلنامه علمی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۱۵، بهار ۱۳۹۵.
- ویژگیها و نمادهای عرفان جامی. فصلنامۀ غالب، دانشگاه غالب، هرات، شماره ۲ (شماره مسلسل ۱۶)، تابستان ۱۳۹۵.
- ویژگیها و بایستگیهای زعیم سیاسی در آیینۀ فقه اسلامی. فصلنامۀ تبیان، آکادمی علوم افغانستان، شماره ۵۱، پاییز ۱۳۹۵.
- رهبری زنان در آیینۀ فقه اسلامی. مجلۀ اندیشه، فصلنامۀ علمی تحقیقی دانشگاه هرات، شماره ۷۱، زمستان ۱۳۹۵.
- توحید وجودی بیدل در آیینۀ نقد استاد صلاح الدین سلجوقی. فصلنامه غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۱۸، زمستان ۱۳۹۵.
- قاطعی هروی و مجمع الشعرای جهانگیر شاهی. فصلنامه علمی تحقیقی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۱۹، بهار ۱۳۹۶.
- سیمای شب در اندیشۀ پیر هرات شیخ الاسلام انصاری. فصلنامه غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره مسلسل ۲۰، تابستان ۱۳۹۶.
- بنیادهای عقیدتی شیخ الاسلام انصاری. فصلنامه علمی تحقیقی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره مسلسل ۲۱، پاییز ۱۳۹۶.
- سهم شاعران و نویسندگان هرات در شکوفایی دانش و ادب دورۀ بابریان. مجلۀ دانش، نشریۀ گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکدۀ علوم انسانی، زبانها و ادبیات دانشگاه کشمیر، شماره ۳۶، ژانویۀ ۲۰۱۸.
- حضور محبت در اندیشه و سخنان پیر هرات شیخ الاسلام انصاری. فصلنامۀ غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۲۲، بهار ۱۳۹۷.
- پیر هرات در آیینۀ افکار و آثار شیخ الاسلام ابن تیمیه. فصلنامه علمی تحقیقی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۲۵، زمستان ۱۳۹۷.
- حضور نصین در شعر رودکی سمرقندی. مجموعه مقالات سمینار بینالمللی رودکی سمرقندی، «هیچ گنجی نیست از فرهنگ به»، کابل: وزارت امور خارجه، سال ۱۳۹۸.
- نقد عقل و عشق در کنز السالکین (منسوب به پیرهرات انصاری). فصلنامۀ علمی-تحقیقی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۲۷، پاییز ۱۳۹۸.
- پیدایی زبان و اسباب تکثر زبانها در روشنایی درایت و روایت. سومین همایش بینالمللی زبان فارسی، سال ۱۳۹۸.
- ریشههای عرفان اسلامی در قرآن و سنت. فصلنامۀ علمی-تحقیقی غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، شماره ۲۹، تابستان ۱۳۹۹.
- دیدگاههای توحیدی-عرفانی شیخ الاسلام انصاری. فصلنامۀ غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، دوره ۱۰، شماره ۳۴-۳۵، پاییز و زمستان ۱۴۰۰.
- نقش امیر علیشیر نوایی در تمدنآفرینی دورۀ تیموریان هرات. فصلنامۀ غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، دوره ۱۱، شماره ۲ (شماره مسلسل ۳۷)، تابستان ۱۴۰۱.
- منهج تزکیه و احسان در انس التائبین شیخ احمد جام. مجموعۀ مقالات همایش بینالمللی هزارۀ شیخ جام، سال ۱۴۰۱.
- تمدن عهد تیموریان و سهم گوهرشاد بیگم در شکوفایی آن دوره. مجموعه مقالات خاتون هری، سال ۱۴۰۱.
- تاریخچۀ تفسیرنگاری در هرات و نقد منهج تفسیر انوارالقرآن. فصلنامۀ علمی-پژوهشی غالب، سال یازدهم، شماره پیاپی ۳۹، شماره چهارم، زمستان ۱۴۰۱.
- نگارگری هرات در دورۀ تیموریان و امتداد آن از بهزاد تا مشعل. فصلنامۀ غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، دوره ۱۲، شماره ۲، تابستان ۱۴۰۲.
- بیبی امالفضل هروی و جایگاه علمی وی در روایت حدیث. فصلنامۀ غالب، نشریۀ دانشگاه غالب، دوره ۱۲، شماره ۴، زمستان ۱۴۰۲.
- حضور دین در اندیشه و شعر فردوسی بزرگترین شاعر خراسان در عهد غزنویان (با تمرکز بر مقدمۀ شاهنامه). مجموعه مقالات سمپوزیم بینالمللی فیلولوژی کشورهای فارسی زبان، ترکیه، سال ۱۴۰۲/ ۲۰۲۳.
- تصویر زلازل و حوادث ناگوار در آیینۀ قرآن و سنت (حادثۀ جیوفیزیکی؟ یا عتاب الهی؟ یا هر دو؟). مجموعه مقالات سمپوزیم علمی-تحقیقی زلزله (شناخت، مدیریت، پیامدها و راهکارها)، هرات: دانشگاه خصوصی غالب، سال ۱۴۰۲.
- خیابان هرات و آیینهداریاش از تاریخ و تمدن هریوا. مجموعه مقالات همایش جاذبههای گردشگری در افغانستان، بدخشان: دانشگاه بدخشان افغانستان، سال ۱۴۰۳.
- حضوریابی مفاهیم سیاست و مبانی حکومت در قرآن و سنت. مجلۀ بینالمللی مطالعات حقوقی، سیاسی و روابط بینالملل غالب، دوره ۱۴، شماره ۳ (شماره مسلسل ۵۰)، پاییز ۱۴۰۴.
پانویس
پیوند به بیرون
نمونهای از مقالات در ژورنال دانشگاه غالب
نمونهای از مقالات در سیویلیکا