فرهنگ موضوعی ادب پارسی ویژه مثنوی معنوی

فرهنگ موضوعی ادب پارسی ویژه مثنوی معنوی
پدیدآوران	فاضلی، قادر (نویسنده)
ناشر	دانشگاه آزاد اسلامی
مکان نشر	کرج
سال نشر	1386ش.
چاپ	اول
موضوع	مولوي، جلال الدين محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوي - کشف الابيات شعر فارسي - قرن 7ق.
تعداد جلد	4ج
کد کنگره	‏‎‏/‎‏ف‎‏2‎‏ف‎‏4 / 5301 ‏PIR‎‏

فرهنگ موضوعی ادب پارسی ویژه مثنوی معنوی اثر قادر فاضلی، این کتاب، در چهار مجلد، حدود ۱۳۶۰ موضوع را از مثنوی استخراج و به صورت فرهنگ‌نامه تدوین کرده است. جلد چهارم، شامل آیات و روایات مثنوی و کلیات شمس است. روش مؤلف چنان است که بعد از ذکر مداخلی به ترتیب حروف الفبا، اشعار مربوط به هر موضوع را در زیر همان مدخل يا موضوع با ذکر مآخذ آورده است. وی تأکید دارد که فرهنگ موضوعی حاضر، فرهنگ معنایی و موضوعی است نه لفظی و لازمۀ فرهنگ معنایی اين است که هر بیت را چندین بار بخوانی و در آن تأمل کنی تا معانی موجود در آن را به دست آوری و در کنار بیت بنویسی. از این رو گاهی یک بیت به جهت دارا بودن معانی مختلف در چندین موضوع تکرار شده است. وی همچنین می‌گوید بیش از ده سال برای این اثر وقت گذاشته است؛ اما اينکه کارش بر مبنای کدام تصحیح و کدام چاپ مثنوی بوده، مشخص نیست و نشانی ابیات هم بر اساس شماره صفحۀ کتاب مثنوی(؟)؛ نه شمارۀ ابیات قید گردیده است. بنابراین استفاده از این فرهنگ برای کسانی که به ضبط دقیق کلمات و مآخذابیات اهمیت می‌دهند مناسب نیست.

جلد اول، فرهنگ موضوعی ادب پارسی؛ شامل ۳۱۱ موضوع بوده و از حرف (الف) تا (ث) را در بر می‌گیرد.

جلد دوم فرهنگ موضوعی ادب پارسی؛ از از حرف (ج) تا (ظ) شامل 521 موضوع، ۵۶۰ صفحه است.

جلد سوم فرهنگ موضوعی ادب پارسی؛ از حرف(ع) تا (ی)، 517 صفحه است.

جلد چهارم فرهنگ موضوعی ادب پارسی؛ شامل 509 صفحه و در دو بخش شامل آیات و احادیث مثنوی و آیات و احادیث کلیات شمس است که پس از یک مقدمه دربارۀ قرآن و مسائلی چون صیانت قرآن از تحریف، هدایت و ضلالت در قرآن و ظاهر و باطن قرآن، به بررسی اشعار مُشعِر به آیات قرآنی و احادیث نبوی پرداخته و آیات و روایات مربوط به هر بیت را با ترجمۀ آن، در زیر بیت مورد نظرآورده است. در این اثر در بخش مثنوی ۱۳۹۱ بیت که صراحتاً به آیات قرآن اشاره دارد و همچنین 745 بیت که به احادیث نبوی اشاره دارد و همچنین در بخش غزلیات شمس ۶۲۱ مورد از انعکاس آیه و حدیث آمده است.

فهرست مطالب عبارت است از: مقدمه، آیات مثنوی، احادیث مثنوی، آیات در کلیات شمس، احادیث در کلیات شمس.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.