غنية الملتمس، إيضاح الملتبس
غنیة الملتمس ایضاح الملتبس تألیف احمد بن علی خطیب بغدادی (متوفای 463ق)، از منابع مهم در رفع ابهام از اسامی مشترک راویانی که نام پدر یکی از آنها به لفظ کنیه آمده که با مقدمه و تحقیق یحیی بن عبدالله بکری شهری به طبع رسیده است.
| غنية الملتمس، إيضاح الملتبس | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خطیب بغدادی، احمد بن علی (نويسنده) بکری شهری، یحیی بن عبدالله (محقق) |
| ناشر | مکتبة الرشد |
| مکان نشر | عربستان - ریاض |
| سال نشر | 1422ق - 2001م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /خ6غ9 114/8 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ابن جوزی در کتاب المنتظم در ذکر تألیفات خطیب از این کتاب با عنوان «غنیة المقتبس فی تمییز الملتبس» یاد کرده است.[۱]
کتاب مشتمل بر دو بخش تحقیق و متن اثر است:
- محقق در ضمن چهار باب و چندین فصل به بررسی نام کتاب، صحت انتساب آن به خطیب بغدادی، موضوع و نسخههای کتاب و مباحثی از این دست پرداخته است.
- مباحث متن اثر نیز در دو نوع مطرح شده است:
نوع اول: در موردی که اسم راوی واحدی به صورتی آمده که اسم او مورد اتفاق است، اما گاه در انتسابش به پدرش به لفظ کنیه آمده است؛ مانند: «معدان بن طلحه و معدان بن ابیطلحه» یا «سیف بن سلیمان و سیف بن ابیسلیمان» که هر دو یک نفرند.
نوع دوم: مواردی که اسامی راویان، در اسم متفق هستند، اما در انتساب یکی به پدرش به لفظ کنیه آمده است؛ مانند «بش بن حرب و بشر بن ابیحرب» که دو نفر هستند.[۲]
شیوهای که در شرح حال تمامی راویان رعایت شده بدینترتیب است: بیان اسم راوی و نسب او؛ بعضی اساتید و شاگردانش؛ بعضی فواید در رابطه با نسبت او و نیز القابی که به آن معروف بوده است. همچنین گاهی مواطن بعضی راویان را ذکر کرده است. گاهی نیز راوی به شغلش معروف بوده مانند والی یا قاضی یا امام بوده است. همچنین بعضی مناقب راوی مانند فقه و حدیث و نحو و لغت و عبادت ذکر شده است. همچنین تألیفات، عمر راوی و تاریخ وفات بعضی روات ذکر شده است.[۳]
در هر دو نوع در مجموع 698 تن معرفی شدهاند؛ البته اسامی وجود دارد که از قلم مصنف افتاده است، محقق کتاب این اسامی را استدراک کرده است.[۴]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه، مقدمه تحقیق و متن کتاب.