غایة الحکیم في الإرصاد الفلکیة و الطلاسم الروحیة و التنجیم
| غایة الحکیم في الإرصاد الفلکیة و الطلاسم الروحیة و التنجیم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مجریطی، مسلمه بن احمد (نويسنده) ریتر، هلموت (محقق) |
| ناشر | دار المحجة البيضاء |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1429ق - 2008م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | اختر گویی - اعداد (علوم غریبه) - درمان - متون قدیمی تا قرن 14 - طلسمها و تعویذها - طلسمها و تعویذها - جنبههای مذهبی - علم الحروف |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ع4م3 1708/8 BF |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
غاية الحكيم في الأرصاد الفلكية و الطلاسم الروحية و التنجيم، منسوب به ابوالقاسم مسلمة بن احمد مجریطی (398-338ق)، از کیمیاگران قرن چهارم و ساکن در قرطبه، در موضوع علم سحر و طلسمات است. او این کتاب را بین سال‌های 348-343ق نوشته است[۱]. این طبع از کتاب با استفاده از نسخه تحقیق‌شده هلموت ریتر منتشر شده است.
ابن خلدون در فصلی که درباره سحر و طلسمات بحث می‌کند، می‌گوید: «مجریطی کتاب‌هایی را که پیش از این در این فن نوشته شده بود، تلخیص و تهذیب کرد و در کتاب «غاية الحكيم» خود آورد و کسی پس از او چیزی در این علم ننوشت»[۲].
در این کتاب، موافق با طریقه یونانی‌ها، انواع سحر و طلسمات متداول از 224 کتاب از کتب حکما جمع‌‌آوری شده است. مؤلف مدت شش سال به تهذیب این علم پرداخت و تألیف کتاب در سال 348ق پایان یافت[۳]. ترجمه لاتین این اثر را هلموت ریتر و دانشمندی دیگر در سال 1962م در لندن انجام دادند[۴].
این کتاب، سال‌ها در دانشگاه‌های اروپا تدریس می‌شده است[۵].
مباحث کتاب در چهار مقاله تنظیم شده و هر مقاله مشتمل بر فصل‌ها و طلسماتی است. مؤلف در مقاله اول، از نسب فلکی و هیئات نسب فلک به هنگام وضع طلسمات و چگونگی پرتوافکنی کواکب بر سیارات و... بحث می‌کند. مقاله دوم، مشتمل است بر شرح صور فلکی و عملکرد آنها و توضیح آن بخش از عملکرد آنها که حکما معماگونه بیان کرده‌اند و.... در مقاله سوم، از حظوظ کواکب بحث شده؛ مقصود از این اصطلاح آن است که هریک از کواکب در استخدام شدنشان برای اعمال سحری، از ویژگی‌های خاص خود برخوردارند که باید به آن توجه داشت (مثلا زهره سرچشمه قوه شهوانی است و نگاهی در دانش نحو و شعر و موسیقی دارد). در این مقاله، از حظوظ بروج نیز سخن گفته می‌شود؛ یعنی حالات ویژه هر برج. در مقاله چهارم از سحر اقوام مختلف و نمونه‌هایی از حیله‌های سحری و... سخن به میان می‌آمده[۶].
نویسنده، در فصلی از کتاب حقیقت سحر را توضیح می‌دهد و در پایان تبیین خویش، می‌نویسد: خلاصه، سحر یعنی آنچه سبب آن بر عقول اکثر مردم پهنان و استنباط آن دشوار است. وی سپس درباره حقیقت طلسم می‌گوید: معنای طلسم، معکوس نام آن است؛ یعنی اگر می‌خواهی با معنای طلسم آشنا شوی، همین واژه را معکوس کن! هرچه به دست آمد، همان بیانگر معنای طلسم است؛ یعنی «مسلط» و طلسم را ازآن‌رو به این نام خوانده‌اند که عملکرد آن در آنچه طلسم برای آن مهیا می‌گردد، عملکردی غالبانه و قاهرانه است[۷].
توجه: اغلب مورخان، ابومسلمه مجریطی، کیمیاگر اوایل قرن پنجم هجری را با منجم مشهور ابوالقاسم مسلمه بن احمد مجریطی در قرن چهارم هجری می‌گیرند [که البته باید در مقاله مؤلف‌شناسی، این امر تبیین گردد][۸].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه محقق و مؤلف و متن کتاب.
- محقق، مهدی، «علم الهی رازی و قدمای خمسه»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، مرداد 1347، سال پانزدهم، شماره 5 و 6، ص437 تا 474.
- بی‌نام، «ابومسلمه المجریطی: معرفی و نقد»، کتاب ماه علوم و فنون، دی 1387، شماره 109، ص92 تا 96.