عدوی مدنی، زید بن اسلم
| عدوی مدنی، زید بن اسلم | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابواسامه زید بن اسلم عدوى مدنى |
| نسب | عدوی مدنی |
| نام پدر | اسلم |
| محل زندگی | مدینه |
| رحلت | 136ق |
| فرزندان | اسامه، عبدالرحمن |
| دین | اسلام |
| مذهب | تشیع |
| اطلاعات علمی | |
| اساتید | امام سجاد(ع) |
ابواسامه زید بن اسلم عدوى مدنى (متوفای 136ق)، فقیه، مفسر و یکى از بزرگان بوده است. او آزاد شده عمر بود که بر مدارج ترقى صعود نمود، و دانشمندى برجسته شد و در زمره تابعان درآمد. در مسجد مدینه حلقه درسى داشت که عده کثیرى از فقها- که گاهى به چهل نفر هم مى‌رسیدند- در آن شرکت مى‌جستند.
زید در کلام بزرگان
ذهبى مى‌گوید: زید کتاب تفسیرى دارد که عبدالرحمان- پسرش- از او روایت مى‌کند و در زمره نیکان علما به شمار مى‌رود. ابن عجلان آورده است: هیبت احدى چون هیبت زید بن اسلم مرا نگرفت.
ابن حجر مى‌گوید: «نزد عده‌اى از جمله على بن الحسین علیه‌السّلام کسب فیض نمود- و نیز نقل مى‌کند:- یعقوب بن شیبه گفته است: او مورد اطمینان و فقیه و دانشمند و آگاه به تفسیر قرآن بود». ابوجعفر طوسى او را از اصحاب امام سجاد علیه‌السّلام برشمرده و گفته است: «او با حضرت نشست‌هاى بسیارى داشت». از امام باقر و امام صادق علیهماالسّلام نیز نقل حدیث کرده است. پسرش عبدالرحمان از او از عطاء بن یسار از امام باقر علیه‌السّلام روایت کرده که رسول خدا صلّى‌اللّه‌علیه‌واله فرمود: «کلّ مسکر حرام، و کلّ مسکر خمر؛ هر مست کننده‌اى حرام است و هر مست کننده‌اى خمر است».
عبدالرحمان (و در نسخه‌اى عبداللّه) از پدرش زید بن اسلم از امام صادق علیه‌السّلام روایت کرده که رسول خدا صلّى‌اللّه‌علیه‌واله فرمود: «در پى دانش بودن بر هر مسلمانى واجب است. آگاه باشید که خداوند جویندگان علم را دوست دارد». و شیخ به همین دلیل، او را در زمره راویان امام صادق علیه‌السّلام آورده است.
استاد بزرگوار آیت‌اللّه خویى رحمه‌اللّه بعید مى‌داند که زید آزاد شده عمر باشد و در عین حال حضرت صادق علیه‌السّلام را هم درک کرده باشد.
ولى زید در سال 136 درگذشت و دوران امامت امام صادق علیه‌السّلام بعد از وفات پدرشان امام باقر علیه‌السّلام از سال 114 تا آخر سال 148 بوده است.
آرای تفسیری
برخى بر زید خرده گرفته‌اند که در بسیارى از موارد قرآن را تفسیر به رأى کرده است. ذهبى مى‌گوید: «ابن عدى تنگ نظرى کرده که او را در کتاب «کامل» در زمره ضعفا آورده است چه اینکه او ثقه و حجت است. حمّاد بن زید مى‌گوید: در مدینه بودم (در میان گروهى که) درباره زید بن اسلم سخن مى‌گفتند. عبیداللّه بن عمر به من گفت: تنها ایراد او این است که قرآن را تفسیر به رأى مى‌کند». مالک مى‌گوید: «زید از پیش خود سخن مى‌گفت؛ و چون برمى‌خاست کسى را جرأت رویارویى با او نبود. احمد او را توثیق کرده است».
آرى، این خرده‌گیرى نظیر همان است که بر حسن بصرى گرفته و گفته‌اند که او مرسلات زیادى دارد و ایراد بر او همان ایراد است.
وفات
زید در سال 136 درگذشت[۱].
پانویس
- ↑ معرفت، محمدهادی، ج1، ص381-382
منابع مقاله
معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، چاپ یکم، 1379-1380ش.