عتکی بزاز، احمد بن عمرو
| نام | احمد بن عمرو عتکی بزاز |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | عمرو |
| متولد | حدود 210ق |
| محل تولد | بصره |
| رحلت | 292ق |
| اساتید | هدبة بن خالد |
| برخی آثار | البحر الزخار |
| کد مؤلف | AUTHORCODE12227AUTHORCODE |
احمد بن عمرو عتکی بزاز (در حدود 210-292ق)، از محدّثان قرن سوم «البحر الزخار»، از جمله آثار اوست.
ولادت
بزّاز، احمد بن عمرو، از محدّثان قرن سوم عراق، در حدود 210 در بصره که از مهم‌ترین مراکز علمی است، در خانواده‌ای علمی به دنیا آمد و در همان جا پرورش یافت.
تحصیلات
او از کودکی به مجالس علما رفت‌وآمد می‌کرد. وی از آدم بن ابی‌ایاس که در سال 221م، وفات یافته، روایت کرده است. در این زمان سن او از ده سال تجاوز نمی‌‌‌کرده است. وی از علمای مشهوری که از اساطین علم حدیث بشمار می‌رفتند، سماع حدیث نموده است[۱].
مسافرت
او بدون شک از بصره به شهرهای دیگری چون کوفه، بغداد و اصفهان برای دریافت و شنیدن حدیث مسافرت کرده است؛ لکن تصویر کاملی از مسافرت‌های او به ما نرسیده است[۲].
اساتید
از مشایخ زمان خود، مانند هدبة بن خالد، اسماعیل بن سیف، عبدالله بن معاویه جُمَحی، ابراهیم بن سعید جوهری، بشر بن معاذ و بسیاری دیگر، حدیث شنید[۳].
شاگردان
بزّار شاگردان و راویان بسیاری داشته که علاوه بر اهالی بصره، رجال بغداد و اصفهان و شام و مکّه را در بر می‌گرفته است. ابوسعید نقاش یک بار که املای حدیث می‌کرده است، مستند او در روایتش بیست نفر از راویان بزّار بوده‌اند.
او برای نشر حدیث به اصفهان، بغداد، مکه، مصر و شام سفر کرد و دو بار به اصفهان رفت که سفر دوم او در 286ق، بوده است. از رجال اصفهان، ابوالشیخ اصفهانی، ابواحمد عسّال و ابوالقاسم طبرانی از او روایت کرده‌اند. از رجال بغداد کسانی چون ابن قانع، ابن سالم، ابن نجیح راوی وی بوده‌اند. از رجال مصر، ابوبکر بن مهندس، محمد بن ایوب صموت و حسن بن رشیق از وی روایت کرده‌اند.
از نگاه دیگران
عده‌ای در‌حالی‌که بر وثاقت او صحّه گذاشته‌اند، او را به سبب سهل‌انگاری در اسناد و نقل متون نکوهیده‌اند. یکی از انتقادها بر او این بوده است که با تکیه بر حافظه و بدون مراجعه به کتاب، حدیث می‌گفته است. حاکم نیشابوری، دارقطنی و نسائی از منتقدان او بوده‌اند. در منابع متأخر شیعه نیز از بَزّار نام برده شده است. محدث قمی او را از محدّثان عامّة صاحب مُسند خوانده و گفته است که وی را در زهد و تقوا همانند احمد حنبل شمرده‌اند.
وفات
وفات بزاز در 292ق، در مکه روی داد.
آثار
بزّار دو مسند: یکی بزرگ به نام «البحر الزاخر» و دیگری کوچک تألیف کرده و شرحی نیز بر «مُوَّطأ» مالک نوشته است. ابن حجر عسقلانی بر پایه مسند او کتاب «زوائد مسند البزّار» که اضافات این مسند نسبت به صحاح ستّه و مسند احمد بن حنبل است را تلخیص کرده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
- کیانی فرید، عبدالله، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی
- محفوظ الرحمن، زین‌الله، مقدمه کتاب «البحر الزخار»، اثر عتکی بزاز، احمد بن عمرو، المدينة المنورة، الطبعة الأولی، 2009م/1430ق.