عاشقانه‌های ادبیات ترکمن
عاشقانه‌های ادبیات ترکمن تألیف دکتر سارا بهزاد، ادبیات آیینۀ تمام‌نمای زندگی و فرهنگ یک ملت است و میراث ادبیات داستانی با توجه به قدمت و گستردگی‌اش از مهم‌ترین بخش‌های آن به شمار می‌رود. ترکمن‌ها دارای گنجینه‌ای بسیار غنی و زیبا از داستانهای عاشقانۀ شفاهی و نیز مکتوب هستند. این آثار از زندگی عامۀ مردم الهام گرفته شده و نمایانگر احساسات و عواطف والای انسانی است.
| عاشقانه‌های ادبیات ترکمن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بهزاد، سارا (نویسنده) |
| ناشر | روزنه |
| شابک | 3ـ147ـ234ـ622ـ978 |
| موضوع | ادبیات ترکمنی,ترکمنا‌ن,شاعران ترکمن,داستانهای ترکمنی. |
| کد کنگره | PIR ۹۳۰۰/ب۹ع۲ ۱۳۹۸ |
ساختار
کتاب در هشت فصل تدوین شده است.
گزارش کتاب
ترکمن‌ها در گذشته‌های دور با نام «اُغوز» خوانده می‌شدند. به اعتقاد ترکمن‌ها این عنوان از نام جد مشترک‌شان «اغوزخان» برگرفته شده است. طبق روایاتی که در دوران اسلامی نقل شده، نسب اغوزخان به یافث پسر نوح نبی می‌رسد.
ادبیات آیینۀ تمام‌نمای زندگی و فرهنگ یک ملت است و میراث ادبیات داستانی با توجه به قدمت و گستردگی‌اش از مهم‌ترین بخش‌های آن به شمار می‌رود. ترکمن‌ها دارای گنجینه‌ای بسیار غنی و زیبا از داستانهای عاشقانۀ شفاهی و نیز مکتوب هستند. این آثار از زندگی عامۀ مردم الهام گرفته شده و نمایانگر احساسات و عواطف والای انسانی است. با گردآوری و ثبت داستان‌ها و روایات، ترجمۀ متن و مطالعۀ علمی آنها، می‌توان گام‌های مؤثری را در راستای حفظ و معرفی این آثار ارزشمند و انتقال آن به نسل‌های آینده برداشت.
در فصل اول این کتاب به معرفی کلی مردم ترکمن پرداخته شده است. در این فصل دو موضوع ازدواج و موسیقی ترکمن بیشتر توضیح داده شده است؛ زیرا این دو مبحث پیش‌نیاز اولیه برای درک موضوع روابط دلدادگی در محیط ترکمن‌ها و نیز اهمیت نقل داستانهای عاشقانه در سنت موسیقایی این قوم است. موضوع سخن در فصل دوم ارائۀ تاریخ مختصر ادبیات ترکمن و بیان ویژگی‌های ادبیات نوشتاری و شفاهی آن است. در فصل سوم اثرپذیری ادبیات ترکمن از ادبیات فارسی مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم به بیان عشق واقعی هفت تن از شاعران مشهور تاریخ ادب ترکمن پرداخته شده است.
در فصل پنجم کتاب دربارۀ قالب، مؤلف، اصل و منشأ داستان‌ها، محتوا و بن‌مایه‌ها، قهرمانان و سایر موضوعات گوناگون مرتبط با داستان‌ها اطلاعاتی ارائه شده است. فصل ششم به معرفی داستانهای مردمی اختصاص یافته است که اصل آن از زبان «بخشی‌ها» (آوازخوانان ترکمن) گردآوری شده و به چاپ رسیده است. هر داستان در سه بخش مورد بررسی قرار گرفته است: بخش معرفی داستان سعی در شناساندن فضا و ویژگی داستان دارد. بخش دوم گزارش داستان است که خلاصۀ روایت را به دست می‌دهد و در بخش سوم نمونۀ شعری از آن آورده شده است. داستانهای این فصل عبارتند از: صایاد و همراه، حورلقا و همراه، شاه صنم و غریب، هلال آی و غریب، اصلی و کرم، آرزی و قنبر، عاشق چانگلی و بی‌بی گلین، قاسم اوغلان، گوراوغلی و آغایونوس، ارحسن و تلی خان، به‌یه‌رک و چیچک، قان تورالی و سالجان، گوهر قیز و شیرعلی بگ.
تعداد یازده داستان از داستانهای صاحب مؤلف در فصل هفتم گنجانیده شده است. این آثار محصول ادبیات مکتوب ترکمنی می‌باشد و بیشتر از ادبیات فارسی اقتباس شده است: لیلی و مجنون، یوسف و زلیخا، گل و بلبل، شاه بهرام و بالاحسن، ورقه و گلشاه، سیف الملک و مدح الجمال، گل و صنوبر، رای چینی، زهره و طاهر، طالبی و صاحب جمال، و آینه و ملا. در فصل هشتم در حد توان کوشیده شده که برخی از روایات شفاهی عاشقانه که منجر به به‌وجودآمدن آواز یا آهنگی شده‌اند، گردآوری شود.
در این کتاب کوشیده شده تا داستان‌ها و روایت‌های صرفاً عاشقانۀ ادبیات ترکمنی در حد امکان گردآوری شود. از مجموع 24 داستانی که در این کتاب بررسی شده، شانزده عنوان آن در ایران و هشت عنوان آن در ترکمنستان به چاپ رسیده است.
واژگان ترکمنی در این کتاب با الفبای ترکمنی رایج در جمهوری ترکمنستان آوانویسی شده و واکه‌های کشیده با علامت «:» مشخص شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات