ظاهرات الفلك
ظاهرات الفلك، از آثار پدر هندسه و مشهورترین ریاضىدان دوران باستان، اقلیدس (متوفای 270ق.م)، درباره (اثبات «کروی بودن آسمان» و...) است که ریاضیدان ایرانی قرن هفتم هجری قمری، خواجه نصیرالدین طوسى (597-672ش)، کوشیده با تحریر (بازآفرینی) و نقادی آن، اثری جدید را عرضه کند. پژوهشگر معاصر، عباس محمد حسن سلیمان، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی ارزنده را بر آن افزوده و شخصیت و آثار اقلیدس و خواجه نصیرالدین طوسى و بهخصوص ویژگیها و روش اثر حاضر را شناسانده است.
| ظاهرات الفلک | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اقلیدس (نويسنده)
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (مقرر) سلیمان، عباس (محقق) |
| ناشر | دار النهضة العربية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1996م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | نجوم - متون قدیمی تا 1800م. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف7ظ2 41 QB |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- خواجه نصیرالدین طوسى، با تأکید بر آنکه از این کتاب، تنها نسخهای که به دستم رسیده، سرآمد در پرغلطی و آکنده از تصحیف و تحریف است و در واقع خواندنی نیست، مگر با دشواری و رنج فراوان، افزوده است:
- وضعیت نسخه خطی شرحی که ابوالعباس تبریزی بر اثر مذکور نوشته نیز بهتر از آن نیست و من در این دو (متن و شرح) بسیار نظر کردم و هرچه را از آن دیدم و به نظرم رسید، به رشته تحریر درآوردم و اگر مطابق با کتاب نباشد، علتش همان است که گفتم و البته در نظر دارم که اگر خدا بخواهد و موفق شوم و نسخه صحیحی بیابم، به اصلاح نواقصش بپردازم[۱].
- محقق، با تأکید بر عظمت علمی خواجه نصیرالدین طوسى و اینکه بیشتر ترجمههای آثار یونانی که به زبان لاتینی قدیمی انجام شده، با اعتماد بر تحریرها و بازآفرینیهای این نابغه بزرگ تولید شده، افزوده است:
- ما کتاب حاضر را انتخاب کردیم تا اهمیت روش بازآفرینی انتقادی و اسلامی خواجه نصیرالدین طوسى را نشان دهیم و قدمی بهسوی انتشار نسخههای خطی آثار علمی و فلکی اندیشوران مسلمان برداریم[۲].
ساختار و محتوا
- در این اثر تخصصی، مطالب نویسنده، بعد از کلمه «قال» و دیدگاههای بازآفرین و منتقد، بعد از «أقول» آمده است[۳].
نتیجه
- بر اساس پژوهشی علمی، کوشش خواجه نصیرالدین طوسى در کتاب حاضر در جهت اثباتِ «اصل موضوع اقلیدس» از دو راه مختلف (استفاده از چهارضلعی متساویالساقین دو قائمه و خواص مثلث)، سرآغازی برای کشف «هندسههای نااقلیدسی» شد[۴].