طرزی افشار
| طرزی افشار | |
|---|---|
 | |
| تخلص | طرزی و گاهی طرزی افشار |
| ولادت | سده یازدهم |
| محل تولد | ارومیه در روستایی به نام طرزلو |
| رحلت | متوفی بین 1061 تا 1090ق |
| اطلاعات علمی | |
| برخی آثار | دیوان طرزی افشار |
طرزی افشار (متوفی بین 1061 تا 1090ق)، شاعر ایرانی سده یازدهم، عهد شاه عباس دوم، مشهور به سبب تصرف‌های خلاف قاعده‌اش در زبان فارسی.
ولادت
ملا طرزی از ایل افشار، در ارومیه، در روستایی به نام طرزلو، به دنیا آمد. خودش از آذربایجان به‌عنوان موطن خود نام برده است. در دوران حیاتش، گاهی وی را اهل ری، گاهی اهل کرمانشاه و گاهی اهل خلخال دانسته‌اند. گویا این انتساب‌ها به سبب سفرهای زیادش به این شهرها و اقامت در آنها بوده است[۱].
تخلص
او عمدتا «طرزی» و گاه «طرزی افشار» تخلص می‌کرد. شفیعی کدکنی انتخاب تخلص طرزی را حاصل گرایش او به طرز یا شیوه ادبی ویژه‌اش دانسته است؛ درحالی‌که پیش از طرزی، شاعران دیگری هم با این تخلص بودند، اما طرز یا شیوه ویژه‌ای نداشتند؛ بنابراین، گویا طرزی تخلصش را از نام روستای زادگاهش (طرزلو) گرفته است.
سفرها
طرزی به مناطق بسیاری همچون خراسان و ترکستان، شهرهای مازندران، رشت، عراق عجم، گنجه، شماخی و شروان، نجف و بصره، سفر کرد و به حج نیز رفت. او در اشعارش با شیوه بیانی خاص خود، به تجارب سفرهایش اشاره کرده است. طی این سفرها، برخی شهرها را با صفات نیک و گاه بد، وصف کرده است که می‌توان این وصف‌ها را نمونه‌هایی از نوع ادبی شهرآشوب، بشمار آورد.
وفات
بر اساس مصرعی از خودش، ظاهرا عمری دراز داشته است. تاریخ وفاتش مشخص نیست، اما با توجه به عبارت «قبل از این فوت شده» از نصرآبادی و با توجه به اینکه نصرآبادی تذکره‌اش را در 1090ق، به پایان رساند، وفات طرزی پیش از این تاریخ بوده است. طرزی بر اساس یکی از اشعارش، در 1061ق، زنده بوده است. بنابراین، وفات او بین 1061 تا 1090ق، روی داده است.
آثار
از طرزی فقط دیوانی به‌جا مانده که عمدتا شامل غزل است و چند رباعی و قطعه و قصیده و یک ترجیع‌بند نیز دارد. طرزی بحر طویلی نیز دارد که اخوان ثالث آن را نخستین نمونه از بحر طویل دانسته است، اما از نیمه اول سده نهم نیز نمونه‌هایی از بحر طویل در دست هست. او را از «اصلاح‌کنندگان زبان» دانسته‌اند[۲]
پانویس
منابع مقاله
کیانی فلاورجانی، علی، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1401.