شهرزوری، مبارک بن حسن
| نام | شهرزوری، مبارک بن حسن |
|---|---|
| نامهای دیگر | شهرزوری، ابوکرم مبارک بن حسن |
| نام پدر | حسن |
| متولد | 462ق |
| محل تولد | بغداد |
| رحلت | 22 ذى‌حجه 550ق |
| اساتید | ابن سوار
عبدالسيد بن عتاب رزق‌الله بن عبدالوهاب تميمى |
| برخی آثار | المصباح الزاهر في القراءات العشر البواهر |
| کد مؤلف | AUTHORCODE04158AUTHORCODE |
ابوالكرم شَهرزورى، مبارک بن حسن بن احمد (17 ربيع‌الثانى 462 - 22 ذى‌حجه 550ق)، مقرى و محدث شهرزورى ساكن بغداد بوده است.
ولادت
در 17 ربيع‌الثانى 462ق متولد گردید.
تحصیلات
وى در بغداد به فراگيرى قرائت و حديث پرداخت و از استادانى چون ابن سوار، عبدالسيد بن عتاب، رزق‌الله بن عبدالوهاب تميمى، ثابت بن بندار و ابوسعيد احمد اكفانى قرائت آموخت. سفرى نيز به دمشق نمود و در آنجا نزد گروهى از مشايخ قرائت، همچون على بن فرح دينورى، ابوالخطاب على بن جراح و حسين بن على رهاوى دانش آموخت.
ابوالكرم كه قرائات ده‌گانه را از طرق بسيار در روايت خود داشت، پس از درگذشت سبط خياط به‌عنوان برجسته‌ترين شيخ قرائت در عراق شناخته شد. در زمره شاگردانى كه نزد وى به فراگيرى قرائت پرداختند، عمر بن بكرون، محمد بن محمد بن كيال حلى، يحيى بن حسين اوانى، على بن احمد دباس و عبدالعزيز بن ناقد را مى‌توان برشمرد.
ابوالكرم در زمينه حديث هم از سعه روايت برخوردار بود و از كسانى چون ابوالفضل بن خيرون، طراد زينبى و اسماعيل بن مسعده اسماعيلى استماع حديث كرد و از افرادى مثل ابن نقور، ابن هزارمرد صريفينى، عبدالصمد بن مأمون و ابوالحسين بن مهتدى اجازه روايت گرفت.
در شمار آنانى كه از او حديث آموخته و استماع كرده‌اند، ابوسعد سمعانى، ابوالمظفر خزاعى، ابوالمعالى هيتى و خطیب طوسى را مى‌توان نام برد.
شايان ذكر است كه نام ابوالكرم گاه به‌عنوان حلقه‌اى در سلسله روايى آثار پيشينيان، چون ابن ابى‌الدنيا و مفضل جندى و ابواسحاق شيرازى به چشم مى‌خورد.
وفات
ابوالكرم در 22 ذى‌حجه 550ق در بغداد درگذشت و پس از آنكه ابوالحسن بن خل فقيه دو بار بر پيكر وى نماز گزارد، او را در باب حرب نزدیک مقبره خطیب بغدادى دفن كردند.
آثار
ابوالكرم، كتابى با عنوان «المصباح الزاهر في القرائات العشر البواهر»، به رشته تحرير آورده است كه ابن جزرى در كتاب خود، «النشر» آن را يكى از منابع اساسى خود قرار داده و در جاى‌جاى كتاب با ذكر نام مؤلف يا نام كتاب از آن سود جسته است.
حاجى خليفه و به تبع او برخى ديگر علاوه بر اين اثر، كتابى با نام «الذخائر» به ابوالكرم منتسب كرده‌اند كه ظاهراً ناشى از خلط وى با عالم معاصرش مجلى بن جميع مخزومى است كه اثرى با عنوان «الذخائر» داشته است. ضمناً در فهرست كتابخانه نور عثمانيه، نسخه خطى اثرى از ابوالكرم با عنوان «المفردات في القرائات السبع» معرفى شده كه انتساب آن به وى جاى تأمل دارد.
منابع مقاله
برگرفته از دايرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 6، ص 197، به قلم فرامرز حاج‌منوچهرى.