قرطبی، محمد بن احمد
| نام | قرطبی، محمد بن احمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ان‍ص‍اری، محمد بن احمد
ان‍ص‍اری ال‍ق‍رطب‍ی، محمد بن احمد قرطبی، اب‍و ع‍ب‍دال‍ل‍ه محمد بن احمد |
| نام پدر | احمد |
| متولد | 580ق |
| محل تولد | قرطبه اندلس (اسپانيا) |
| رحلت | 671ق |
| اساتید | ابن الجميزى، على بن هبةالله |
| برخی آثار | التذكرة في أحوال الموتی و أمور الآخرة |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01718AUTHORCODE |
محمد بن احمد قرطبى (متوفای 671ق)، فقیه، مفسر، عالم به لغت
ولادت
ابوعبدالله محمد بن احمد بن ابى‌بكر بن فرح انصارى خزرجى اندلسى قرطبى در سال 580ق، ديده به جهان گشود. وى از پارسايان و مفسران بزرگ است كه در قراطبه اندلس (اسپانيا) به دنيا آمد.
قرطبى از علماى قرن ششم و هفتم قمرى است. اين دوران از درخشان‌ترين دوره‌هاى علوم قرآنى و معارف تفسيرى بوده و در اين دوران، با تنوع تفاسير روبه‌رو هستيم. فرقه‌هاى مختلف شيعه و گروه‌هاى مذهبى اهل سنت، اعم از اشاعره، معتزله و متصوفه، هركدام تفاسيرى را با نگرش‌هاى مذهبى ويژه، در مقام اثبات و تحكيم عقايد خويش نگاشته‌اند و در مجالس و محافل ارشادى نيز غالباً از تفسير آيات سخن رانده‌اند.
تحصیلات
در همان جا در كنار آموزش قرآن به فراگيرى ادبيات عرب و شعر پرداخت.
درباره‌اش گفته‌اند كه همواره به عبادت يا تأليف مشغول بود. وى مدتى در ديار خود به تدريس پرداخت، آنگاه به مصر رفت و در آنجا به تكميل آموخته‌هاى خود در زمينه‌هاى فقه، نحو، بلاغت، لغت و علوم قرآن پرداخت.
وى از شيخ «ابى‌العباس بن عمره» حديث آموخت و از مشهورترين استادان او در مصر مى‌توان از ابن الجميزى، على بن هبةالله و حسن بكرى نام برد.
قرطبى به‌وسيله صفاتى ممتاز گرديد كه علما آن را با بزرگى ياد مى‌كنند. حافظ عبدالكريم درباره قرطبى گفته است: «كان من عباد الله الصالحين و العلماء العارفين الورعين الزاهدين في الدنيا، المشتغلين بما تعنيهم من أمور الآخرة». اما آنچه كه در كتاب‌هاى تاريخى در مورد صفات قرطبى آمده است، عبارتند از: «شيخ فاضلى كه داراى تصانيف مفيدى است كه دلالت بر كثرت اطلاع وى و وفور عقل او دارد».
وفات
پس از وفاتش در 29 شوال سال 671ق، در قاهره، او را به محل سكونتش «منيه ابن خصيب» در شرق نيل برده و خاک سپردند.
آثار
از قرطبى افزون بر كتاب تفسير قرآن، كتاب‌هاى ديگرى هم در موضوعات معادشناسى، خداشناسى، حديث و... باقى مانده است:
- الجامع لأحكام القرآن؛
- الأسنى في شرح أسماء الله الحسنى؛
- التذكرة بأحوال الموتى و أحوال الآخرة؛
- التذكار في أفضل الأذكار؛
- قمع الحرص بالزهد و القناعة و رد ذل السؤال بالكتب و الشفاعة؛
- شرح التقصي.
كتاب «تفسير قرطبى» مهم‌ترين اثر وى مى‌باشد. اين تفسير، تفسير ترتيبى آيه به آيه قرآن از ابتدا تا انتها با گرايش فقهى است كه در آن، احكام برگرفته از آيات قرآن و نيز احكامى كه به شكلى ارتباط با آيات قرآن داشته، به‌وفور مطرح گرديده و نظرات مختلف فقهاى مذاهب اربعه اهل سنت ارائه شده است. وى در اين اثر، گاهى نظرات خود را آورده و زمانى هم به ذكر اقوال پرداخته و در برخى موارد، به مناقشه و سنجش اقوال پرداخته است.