شرح غريب ألفاظ المدونة

شرح غريب ألفاظ المدونة
پدیدآوران	الجبی (نويسنده) محفوظ، محمد (محقق)
عنوان‌های دیگر	غريب ألفاظ المدونة. شرح
ناشر	دار الغرب الإسلامي
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1425ق - 2005م
چاپ	2
موضوع	فقه اهل سنت -- اصطلاح‌ ها و تعبیرها
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP ۱۷۸/۳/م‌۲م‌۴۰۶۳
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شرح غريب ألفاظ المدونة، از آثار دانشور ناشناخته قرن پنجم هجری قمری به نام جُبّی، اصطلاحات و واژگان دشوار فقه مذهب مالکی را توضیح می‌دهد که در کتاب المدونة الكبری تألیف فقیه و محدث مالکی‌مذهب قرن سوم هجری قمری در مغرب، عبدالسلام بن سعید تنوخی، مشهور به سَحْنُون (۱۶۰- ۲۴۰ق)، مطرح شده است. پژوهشگر معاصر، محمد محفوظ (متوفای ١٤٠٨ق)، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی را بر آن افزوده و روش اثر حاضر را شناسانده، ولی بعد از جستجوی فراوان، اطلاعاتی از زندگی، شخصیت و سایر آثار جبّی نیافته است.

هدف و روش

• جبّی، تأکید کرده است که من در این کتاب، الفاظی از کتاب المدونة را شرح داده‌ام که دشواری در آن وجود دارد و نیازمند تفسیر و بیان است.
• محمد محفوظ، با بیان چگونگی اولین آشنایی خودش با کتاب «شرح غريب ألفاظ المدونة» در سال تحصیلی 1364-1365ق و اشاره به گمنامی جُبّی و تفحص بسیار و نرسیدن به اطلاعاتی در مورد زندگی و شخصیت وی و خوشحالی بعد از دستیابی به نسخه خطی این کتاب، افزوده است:

1. هیچ اندیشوری از جبّی مطلبی نقل نکرده است، جز محمد تاودی و مغراوی و این کمی استناد نشان می‌دهد که او شهرت چندانی نداشته است.
2. شاید جبّی، گمنامی را دوست داشته که حتی نام خودش و زمان و مکان تألیفش را نیز پنهان کرده است.

ساختار و محتوا

• در این اثر که 58 باب دارد، واژگان و اصطلاحات و عبارات ناآشنای فقه مالکی به‌ترتیب ابواب فقهی اهل ‌سنت توضیح داده شده است. اولین باب، وضو و اولین واژه، «المضمضة» است و آخرین باب، دیات و آخرین واژه، «الغرّة».

نمونه مباحث

• «شیرج: الجلجلان دهن الجلجلان». ترجمه: «شیرج»: دانه کنجد و روغن کنجد است.
• «لا تمثّلوا»؛ یعنی وقتی می‌خواهید به کشتن دشمنان اقدام کنید، آنها را رحیمانه بکشید و شنیعانه نکشید و زجرکش مکنید و بینی، گوش، دست و پای آنان را قطعه‌قطعه نکنید؛ چون خدا به آن (مُثله کردن) راضی نیست.
• «لا يُجبِرُ أحدٌ أحداً علی النكاح»؛ یعنی نباید هیچ‌کسی، شخص دیگری را مجبور به ازدواج کند.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.