شرح الكوكب المنير المسمی بمختصر التحرير أو المختبر المبتكر شرح المختصر في أصول الفقه

‏شرح الكوكب المنير المسمی بمختصر التحرير أو المختبر المبتكر شرح المختصر في أصول الفقه
پدیدآوران	ابن نجار، محمد بن احمد (نویسنده) م‍رداوی م‍ق‍دس‍ی، ع‍ل‍ی ب‍ن‌ س‍ل‍یم‍ان (نویسنده) زحیلی، محمد (محقق) حماد، نزیه (محقق)
عنوان‌های دیگر	الکوکب المنير. شرح المختبر المبتکر شرح المختصر في أصول الفقه
ناشر	مکتبة العبیکان
مکان نشر	عربستان - ریاض
سال نشر	مجلد1: 1993م , 1413ق , مجلد2: 1993م , 1413ق , مجلد3: 1993م , 1413ق , مجلد4: 1993م , 1413ق ,
زبان	عربی
تعداد جلد	4
کد کنگره	‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شرح الكوكب المنير المسمی بمختصر التحرير أو المختبر المبتكر شرح المختصر في أصول الفقه، اثر محمد بن احمد بن عبدالعزیز بن علی فتوحی حنبلی، معروف به ابن نجار (متوفی 972ق)، شرحی است بر کتاب «الكوكب المنير المسمی بمختصر التحرير»، اثر خود ابن نجار که در واقع خلاصه‌شده کتاب «تحرير المنقول و تهذيب علم الأصول»، نوشته علاءالدین علی بن سلیمان بن احمد مرداوی مقدسی است.

این کتاب، با تحقیق محمد زحیلی و نزیه حماد، در چهار جلد به چاپ رسیده است.

این شرح، به‌صورت مزجی نوشته شده است؛ بدین صورت که ابتدا قسمتی از متن، داخل پرانتز قرار گرفته و در ادامه، به شرح آن، پرداخته شده است؛ به‌گونه‌ای که مطالب داخل پرانتز، عینا متن اصلی کتاب می‌باشد.

کتاب دربردارنده قواعد و فوائد علم اصول و بسیاری از مسائل و فروعات فقهی، لغوی، بلاغی و منطقی است و سلاست کتاب و حلاوت اسلوب آن، در هر مبحثی از مباحث آن آشکار است، تا جایی که متن در شرح، ادغام شده و تفاوتی میان آن دو، مشاهده نمی‌شود و اگر پرانتزهایی که شرح را از متن ممتاز می‌نماید، برداشته شود، نمی‌توان فهمید که این کتاب مخلوطی از شرح و متن است.

در ابتدای کتاب، مقدمه‌ای از محققین، افزوده شده است که در آن، ضمن اشاره‌ای مختصر به زندگی‌نامه شارح، به بیان ویژگی‌های شرح و تشریح نسخ خطی آن پرداخته شده و در پایان، اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته بر روی کتاب، توضیح داده شده است. از جمله این اقدامات، عبارتند از:

1. مقابله نص کتاب با نسخ خطی موجود (چهار نسخه) و تصحیح متن بر اساس آنها.
2. تخریج آیات قرآن.
3. تخریج احادیث نبوی.
4. تخریج شواهد شعری.
5. شرح حال اعلام مذکور در متن.
6. تخریج نصوصی که مؤلف آنها را به‌صورت غیر اصولی نقل کرده و اشاره به مکان نصوص در منابع، به‍‌همراه ثبت فرق میان آنچه در کتاب آورده شده و آنچه در اصل وجود دارد.
7. اشاره به منابع و مراجعی که در هر مسئله، قضیه یا بحثی از مباحث کتاب، نویسنده از آنها استفاده کرده است و یا منابعی که تفصیل آن مسئله، در آن وجود دارد، به‍‌همراه ذکر جزئیات جلد و صفحه به‌منظور تسهیل مراجعه به آن منبع.
8. توضیح و تشریح هر کلمه یا عبارت یا مسئله‌ای که نیاز به شرح و توضیح داشته است.
9. در برخی از موارد، سیاق کلام، اقتضای اضافه کردن کلمه یا عبارتی را داشته که مبین مراد نویسنده بوده و بدون آن، کلام ناقص یا مبهم می‌شده است؛ در این موارد، کلمه یا عبارت افزوده‌شده، به‌منظور تمییز آن از متن کتاب، بین کروشه [] قرار گرفته است.

فهارس فنی هر جلد، در انتهای همان جلد قرار گرفته است که به‌ترتیب عبارتند از فهرست‎های: آیات؛ احادیث نبوی(ص)؛ شواهد شعری؛ حدود و اصطلاحات؛ اعلام؛ کتاب‌های مذکور در متن؛ مذاهب و فرق؛ منابع و موضوعات کتاب. جلد چهارم، فهرست قواعد فقهیه را نیز در خود جای داده است.

پاورقی‌ها بسیار دقیق و فنی نوشته شده و در آنها، علاوه بر ذکر منابع و اشاره به اختلاف نسخ، به شرح حال مختصر اعلام مذکور در متن و نیز توضیح برخی از کلمات و عبارات متن، پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.