شرح الفصيح في اللغة
شرح الفصيح في اللغة، اثر ابومنصور بن جبان (متوفی بعد 416ق)، شرحی است بر کتاب «الفصيح» احمد بن یحیی ثعلب (200-291ق) و توضیح و تبیین معنای واژگان، عبارات و مفهوم جملات آن.
| شرح الفصيح في اللغة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قزاز، عبد الجبار جعفر وهیب (نويسنده)
ابن جبان، محمد بن علی (نویسنده) وائلی، ابراهیم (مقدمهنويس) |
| عنوانهای دیگر | الفصيح في اللغة. شرح |
| ناشر | دار الشؤون الثقافیة العامة |
| مکان نشر | عراق - بغداد |
| سال نشر | 1991م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | زبان عربی - اصطلاحها و تعبیرها - زبان عربی - واژه نامهها - زبان عربی - آوا شناسی - زبان عربی - صرف و نحو |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJA/الف۲ف۶ ۱۳۷۰ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
بسیاری از شارحان، در شرح متون اصلی، از روش «قال... أقول» پیروی میکنند. این روش، تضمین مینماید که شارح، از سیر موجود در مطالب و مباحث کتاب اصلی، پیروی نماید. اکثر شارحان کتاب «الفصيح» نیز چارهای جز پیروی از این روش، نداشته، ولذا رویکرد آنان، مطابق با چینش و ترتیب فصول و ابواب کتاب «الفصيح» و مطالب آن بوده و در تمام شرح خود، ملزم به رعایت آن بودند. اما آنچه در شرح حاضر رخ داده، آن است که شارح، در برخی از موارد، متن عبارت «الفصيح» را کلمهبهکلمه نقل نموده و به تشریح و تبیین آنها، پرداخته است. گاهی نیز، آن مطلب را بهاختصار ذکر کرده و یا آن را مقدم یا مؤخر نموده است و گاهی نیز عبارات متن اصلی را بدون ذکر الفاظ، نقل به معنا کرده است[۱].
میتوان مهمترین ویژگیهای کتاب و مؤلفههای روشی شارح را در امور زیر، تبیین نمود:
- شرح الفاظ:
- ابن جبان کتاب خود را با شرح مقدمه «الفصيح» آغاز نموده و سپس، به شرح الفاظ آن پرداخته است. مهمترین ویژگی روشی وی در شرح الفاظ، عبارت است از اینکه:
- در بیشتر موارد، روش شرح وی، بهصورت «قوله:... تقول:...» است.
- شارح در شرح الفاظ، به روش خاصی پایبند نبوده است. وی گاهی به شرح معنوی الفاظ بعد از تصریف آنها پرداخته و گاهی نیز، قبل از تصریف آنها، اقدام به شرح و تبیین معنای واژگان نموده است.
- شواهد:
- کتاب، حاوی نمونهها و شواهد فراوانی از قرآن، احادیث شریف، امثال، اقوال و سخنان علما و ابیات شعری است که هدف ابن جبان از آوردن این شواهد، نشان دادن سلامت لغوی و یکپارچگی مطالب کتاب «الفصيح» میباشد.
- ذکر مسائل نحوی و صرفی:
- شارح در کتاب خود، بخشی از مسائل مربوط به نحو و صرف را مورد بحث قرار داده است، از جمله مباحث مربوط به معانی حروف، «نعم و بئس»، «مذ و منذ»، اضافه موصوف به وصف و قلب، ابدال و ادغام.
- ذکر برخی از تعریفات و اصطلاحات بلاغی و عروضی[۲].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق.