شاهراه نجات
| شاهراه نجات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مجذوب تبریزی، محمد بن محمدرضا (نویسنده) علمی، اصغر (نویسنده) |
| ناشر | قالان یورد |
| مکان نشر | تبریز |
| سال نشر | 1398 |
| شابک | 5ـ01ـ6765ـ622ـ978 |
| موضوع | شعر عرفاني فارسي -- قرن 11ق. شعر فارسي - قرن 11ق. |
| کد کنگره | 9د / 6535 PIR |
شاهراه نجات تألیف شرف‌الدين محمد مجذوب تبريزى، به کوشش اصغر علمی(مهروند میاب)؛ مجذوب تبریزی شاعر بلندآوازۀ عصر صفوی، نامش محمد است و فرزند محمدرضا. اهل تبریز است و به تبریزی بودن خود افتخار می‌کند. به عرف زمانه میرزا محمد خطابش کرده‌اند و به دلیل مضمون اشعارش جهت‌گیری‌های دینی و تعصب شدیدش به مذهب شیعه، خطاب شرف‌الدین و شمس‌الدین را نیز قبل از نامش آورده‌اند.
گزارش کتاب
مجذوب تبریزی شاعر بلندآوازۀ عصر صفوی، نامش محمد است و فرزند محمدرضا. اهل تبریز است و به تبریزی بودن خود افتخار می‌کند. به عرف زمانه میرزا محمد خطابش کرده‌اند و به دلیل مضمون اشعارش جهت‌گیری‌های دینی و تعصب شدیدش به مذهب شیعه، خطاب شرف‌الدین و شمس‌الدین را نیز قبل از نامش آورده‌اند.
معاصر سلاطین صفویه است و در مدح ائمۀ اطهار غزل و قصیده بسیار دارد. عمدۀ اشعار و مثنوی‌های وی را موضوعات عرفانی و اخلاقی و مدح امامان شیعه شکل می‌دهد. در شعر مجذوب تخلص می‌کند و چنان‌که نوشته‌اند و از مجموع کتاب‌هایش پیداست، بیشتر از پانزده هزار بیت شعر دارد. تاریخ تولد او چون اکثر بزرگان شعر و ادب نامعلوم است. تاریخ وفات او را حاج حسین نخجوانی به نقل از شاعری با یک رباعی بیان نموده که در سال 1093 هجری قمری اتفاق افتاده و محل دفن او نیز نامعلوم می‌باشد.
میراث مکتوب مجذوب تبریزی را می‌توان اینگونه برشمرد: دیوان فارسی شاعر در حدود پنج هزار بیت شامل غزل، مخمس، ترجیع‌بند، قصیده، ساقی‌نامه، رباعی و .... . مثنوی خزاین الفوائد که منظومه‌ای در توحید است. تأییدات که منظومه‌ای است عرفانی و در 314 بند هفت مصراعی شامل حقایق و معارف که برای شاه سلیمان صفوی نوشته شده است. مثنوی راه نجات یا شاهراه نجات در حدود سه هزار بیت، و .... .
شعر مجذوب به سبک هندی است و برخلاف بعضی از شعرای این سبک، شعر او ساده و روان و به دور از تکلف و پیچیدگی‌های زبانی بعضی از شعرای این سبک است، زبانی عامه‌فهم دارد و غزل‌های زیبایی آفریده که بسیار شورانگیز هستند. ظرافت‌های شعر سبک هندی در شعرهای مجذوب به‌روشنی مشاهده می‌شود.
«شاهراه نجات» در حقیقت نوعی شیعه‌نامه است و اشتیاق مجذوب تبریزی و حمیت دینی او را نسبت به مولای متقیات علی (ع) نشان می‌دهد. شیعه را نسبت به علی (ع) ارادتی است دیگر و این مثنوی نشان‌دهندۀ همین ارادت است.
نسخ مورد استفاده در این تصحیح عبارتند از:
- شاهراه نجات، نسخۀ خطی 5002 کتابخانۀ ملک که در سال 1084 قمری در زمان حیات شاعر به خواست فتاح بیک با خط نستعلیق خوش کتابت شده و نام کاتب معلوم نیست. این نسخه اساس کار این تصحیح بوده است.
- نسخۀ شمارۀ 15968 کتابخانه مجلس که همراه تأیید شاعر است و دارای خطی خواناست.
- نسخۀ خطی دانشگاه تهران در کلیات مجذوب تبریزی به شمارۀ 2/3006 به خط نسخ که در نیمۀ اول شوال 1108 قمری نوشته شده است.
- نسخۀ خطی دانشگاه تهران به شمارۀ 5/4118 شامل 66 برگ که دارای 1074 بیت که حدود 24 بیت آن تکراری است.
- نسخۀ خطی کتابخانۀ مجلس به شمارۀ 9565 که در قرن دوازدهم قمری نوشته شده است.
- نسخۀ خطی کتابخانۀ مجلس به شمارۀ 597 دارای 1063 بیت.
- نسخۀ خطی کتابخانۀ مجلس به شمارۀ 5216 که در قرن یازدهم هجری کتابت شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات