زبان زنده
زبان زنده تألیف منوچهر انور، این کتاب پیرامون فرازوفرودهای زبان فارسی سخن میراند و آن را از دوران مشروطه تاکنون در بستری تاریخی و فرهنگی وامیکاود.
| زبان زنده | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | انور، منوچهر (نویسنده) |
| ناشر | کارنامه |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1398 |
| شابک | 1ـ103ـ431ـ964ـ978 |
| موضوع | فارسی -- ایران,Iran -- Persian language,فارسی,Persian language |
| کد کنگره | PIR ۲۶۳۳/الف۸۴،ز۲ |
گزارش کتاب
قصیدهسرای بزرگ خراسان، ناصرخسرو در زبدهترین قصیدهاش، زبان فارسی را درّ دری ـ این قیمتی درّ لفظ دری ـ مینامد و ننگ دارد از اینکه آن را در قالب شعر، به «پای خوکان [بریزد]». بهتر از این تاکنون آیا تعریفی برای زبان فارسی به فکر کسی رسیده است یا بعد از نه قرنی که از عمرش میگذرد، آیا لازم است که کسی امروز دنبال تعریف جانانهتری بگردد؟ حاشا! اما کوشش در دفع آفاتی که همواره بلای جان این مروارید خوشاب بوده، حرف دیگری است.
بعد از رفتن حافظ، فارسی یتیم ماند و یکسره شد آلت دست منشیان فنینویسی که به زور سجع و جناس و استعراب و قرینهسازی و.... معنی را به تصاعد، از نثر فارسی بیرون راندند و تعارف را در جای آن نشاندند. شش قرن طول کشید تا اینکه قائممقام در منشآتش در معنی را دوباره به روی نثر فارسی باز کرد و دستور ازیادرفتۀ گفتار را به یادش آورد و ساختار موسیقایی آن را دوباره به کار گرفت. دیگرانی در پی او قدمهای بلندتر برداشتند و به زبان و ساختار و موسیقی گفتار بیش از پیش بها دادند و از اینجا بود که فارسی دوباره کمکم جانی گرفت و برای امروزیها راه باز شد که اگر نمیشد، معلوم نیست که بعد از «درۀ نادره» کار فارسی آفتزده به کجاها میکشید.
امروزه باوجود شلتاقی که در کار فارسینویسی برپاست، بر ذمۀ هر قلم به دست صادقی است که از این نکتۀ باریک غافل نماند که خرما بر نخیل علم و ادب هزاران برابر شده، اما دست ما همچنان کوتاهتر از آن است که باشد، چه در عرصۀ علم و ادب، چه از بابت بهره جستن از امکانات بی حد و حساب نهفته در فطرت فارسی در هر زمینهای؛ آنچنان که تا اواخر قرن هشتم رواج داشت.
رواج تدریجی سادهنویسی مقارن است با ظهور فارسینویسانی ـ در داخل یا خارج کشور ـ که در بحبوحۀ انحطاط، خود را متعهد به تجددخواهی میدانند و در میان آنها کمتر کسی ست ـ چه در زیر گلیم، چه بر سر بازار ـ که قلم را قبل از هرچیز، در چشم بیداد فرو نکند، و نقل رذالت سردمداران ورد زبانش نباشد. البته معترضان داخل دستگاه، جز اصلاح تدریجی آن چیزی در سر ندارند؛ اما در سر بیرونیها، علی الخصوص آنها که مقیم خارجاند، فکرهای تازه هست، که انتقال آنها را از راه قلم، چهبسا وافی به تغییر عاجل دستگاه و برانداختن قطعی ظلم، و استقرار عدالت میانگارند.
این کتاب که اکنون به صورت مستقل به چاپ رسیده است، روزی بنا بود تا به عنوان مقدمۀ مستوفی نمایشنامه عروسکخانه منتشر شود. این کتاب که حاصل سالها تحقیق، پژوهش و تجربۀ نگارنده است، پیرامون فرازوفرودهای زبان فارسی سخن میراند و آن را از دوران مشروطه تاکنون در بستری تاریخی و فرهنگی وامیکاود. در این حین از بزرگان زبان فارسی سخن به میان میآید و به افراد و جریاناتی پرداخته میشود که بر زبان فارسی تأثیرگذار بودهاند.
این اثر دنبالۀ نظریاتی است که نویسنده سالها پیش در مقدمۀ نمایشنامۀ عروسکخانۀ هنریک ایبسن نوشته است. مقدمهای که در کوشیده است اهمیت زبان زنده و پویای گفتاری را برجسته کند و مرزگذاری قاطعی را که عدهای از سنتپرستان بین نوشتار و گفتار قائلاند، از میان بردارد. نویسنده از هر دری در این کتاب سخن رانده است؛ از تاریخ مشروطه و تاریخ ادبیات فارسی و بلاغت فارسی گرفته تا شیوۀ نمایشنامهنویسی و نقد، ترجمه و نقد فارسینویسی امروزیان.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات