زبان‌شناسی شناختی: یک مقدمه
زبان‌شناسی شناختی: یک مقدمه تألیف دیوید لی، ترجمه جهانشاه میرزابیگی؛ زبان‌شناسی شناختی رویکردی در مطالعۀ زبان است که به بررسی رابطۀ میان زبان انسان، ذهن او و تجارب اجتماعی و فیزیکی او می‌پردازد.
| زبان‌شناسی شناختی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | لی، دیوید (نویسنده) میرزابیگی، جهانشاه (مترجم) |
| ناشر | آگاه |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1397 |
| شابک | 9ـ401ـ416ـ964ـ978 |
| موضوع | دستور زبان شناختی |
| کد کنگره | P ۱۶۵/ل۹ز۲ |
ساختار
کتاب در سیزده فصل تدوین شده است.
گزارش کتاب
زبان‌شناسی شناختی رویکردی در مطالعۀ زبان است که به بررسی رابطۀ میان زبان انسان، ذهن او و تجارب اجتماعی و فیزیکی او می‌پردازد. به عبارت دیگر در زبان‌شناسی شناختی تلاش می‌شود تا مطالعه زبان بر اساس تجربیات ما از جهان، نحوه درک و شیوه مفهوم‌سازی باشد؛ بنابراین مطالعۀ زبان از این نگاه، مطالعه الگوهای مفهوم‌سازی‌ست. با مطالعۀ زبان، می‌توان به ماهیت و ساختار افکار و آراء ذهن انسان پی برد. در این نگرش فرض بر آن است که زبان الگوهای اندیشه و ویژگی‌های ذهن انسان را منعکس می‌کند.
یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های زبان‌شناسی شناختی تمرکز آن بر معناست. تحلیل نسبتاً نارسای معنا در برخی نظریه‌ها، مایۀ سردرگمی بسیاری از کسانی شده که زبان‌شناس نیستند. اما پرداختن به این موضوع به یکی از جذابیت‌های زبان‌شناسی شناختی در دوران پسامدرن تبدیل شده است. به‌ویژه در مرکزقراردادن مفهوم «تعبیر» مدل را از رویکردهای پیشین به معنا متمایز کرده است. زبان‌شناسان شناختی در تأکید بر نقش تعبیر، از بررسی‌های قبلی معنا در زبان‌شناسی فاصله گرفته، بررسی‌های مبتنی بر این فرض که معنا از شناخت و ادراک انسان مستقل است و بنابراین می‌توان آن را عینی‌سازی و به صورت بالقوه صوری‌سازی کرد. آنچه زبان‌شناسان شناختی را وحدت می‌بخشد (با وجود اختلاف در زمینه‌های دیگر) تعهدشان در مقابل این اصل است که عبارت‌های زبان، شیوۀ خاصی از ادراک صحنۀ جاری زندگی روزمره را رمزگذاری می‌کنند. این بدان معنی است که رمزگذاری زبان شامل عواملی چون گزینش، دیدگاه، کانون توجه، چارچوب‌بندی، شیوه‌های مقوله‌بندی و جز اینهاست. آشکار است که این ویژگی مدل زبان‌شناسی شناختی را با گرایش‌های جدید در رشته‌های مجاور ـ به‌ویژه نظریۀ ادبی و نظریۀ مطالعات فرهنگی ـ بیشتر از دیگر نظریه‌های زبان هماهنگ می‌کند.
هر نظریۀ زبان‌شناسی در وهلۀ نخست باید وجود خود را بر حسب توانایی بررسی ماهیت رابطۀ میان صورت و معنا توجیه کند. بنابراین ده فصل اول این کتاب به جنبه‌های مختلف این موضوع اختصاص داده شده است. فصل اول این کتاب مفاهیم پایه را در زبان‌شناسی شناختی مطرح می‌کند: تعبیر، دیدگاه، پیش‌زمینه‌سازی، استعاره و چارچوب. فصل دوم رمزگذاری روابط فضایی را بررسی می‌کند و فصل سوم کاربردهای استعاری و بسط‌یافتۀ عبارت‌های فضایی را مورد بحث قرار می‌دهد. فصل چهارم به ماهیت مقوله‌بندی می‌پردازد. پنج فصل بعدی گستره‌ای از موضوع‌ها را پوشش می‌دهند که مورد علاقۀ اکثر زبان‌شناسان است: ماهیت ساخت‌ها، فضاهای ذهنی، تغییر زبان، جنبه‌های ساختار گروه اسمی و گروه فعلی و عاملیت و علیت. در فصل یازدهم تمامی مفاهیم بحث‌شده در فصول قبل برای تحلیل بحث خانواده فراخوانی می‌شوند و در فصل دوازدهم به‌ویژه با تمرکز بر راهی که در آن گویندگان به صورتی خلاق مقوله‌بندی را برای حمایت از موقعیت بلاغی و ساخت جهان خود به کار می‌برند، سازنده‌گرایی در زبان بررسی می‌شود و فصل پایانی برخی مسائل عام ناشی از رویکرد شناختی، از جمله خلاقیت در زبان و ماهیت معنا را مورد بحث قرار می‌دهد.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات