رضا، فضلالله
| فضلالله رضا | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | فضلالله رضا |
| لقب | پدر نظریه اطلاعات ایران |
| نام پدر | شیخ اسدالله رضا |
| ولادت | ۱۰ دی ۱۲۹۳ |
| محل تولد | رشت، ایران |
| محل زندگی | رشت، تهران، واشنگتن، بوستون، سیراکیوز، پاریس، مونترئال، اتاوا |
| رحلت | ۲۹ آبان ۱۳۹۸ |
| مدفن | قبرستان مخصوص مسلمانان در اتاوا، کانادا |
| طول عمر | ۱۰۴ سال |
| خویشاوندان | عنایتالله رضا (برادر) |
| دین | اسلام |
| پیشه | مهندس برق، استاد دانشگاه، پژوهشگر ادبی، دیپلمات |
| منصب | رئیس دانشگاه تهران، رئیس دانشگاه صنعتی شریف، سفیر ایران در یونسکو، سفیر ایران در کانادا |
| پس از | جهانشاه صالح (رئیس دانشگاه تهران)، محمدعلی مجتهدی (نایبالتولیه دانشگاه صنعتی آریامهر) |
| پیش از | علینقی عالیخانی (رئیس دانشگاه تهران)، محمدرضا امین (نایبالتولیه دانشگاه صنعتی آریامهر) |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | دکترای مهندسی برق |
| دانشگاه | دانشگاه تهران (کارشناسی)، دانشگاه کلمبیا (کارشناسی ارشد)، مؤسسه پلیتکنیک نیویورک (دکتری) |
| علایق پژوهشی | نظریه اطلاعات و مخابرات، سیستمهای خطی، فضاهای خطی، نظریه کنترل، فرهنگ و ادبیات فارسی |
| برخی آثار | |
فضلالله رضا (۱۲۹۳-۱۳۹۸ش) مهندس برق، استاد دانشگاه، چهره ماندگار علمی و دیپلمات ایرانی بود. او از پایهگذاران نظریه اطلاعات و مخابرات در جهان محسوب میشود و تحقیقات گستردهای در زمینههای مهندسی برق، سیستمها و فضاهای خطی انجام داد. رضا علاوه بر جایگاه ممتاز علمی، دلبستگی عمیقی به فرهنگ و ادب فارسی داشت و آثار متعددی در تحلیل شاهنامه فردوسی و مباحث فرهنگی از خود به جای گذاشت. وی ریاست دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی شریف و نیز سفارت ایران در یونسکو و کانادا را بر عهده داشت.
ولادت
فضلالله رضا در دهم دیماه ۱۲۹۳ خورشیدی در شهر رشت به دنیا آمد. پدرش شیخ اسدالله رضا، روحانی و مالک بود و مادرش را در خردسالی از دست داد. خانوادهای که او در آن پرورش یافت، اهل علم، مذهب و سیاست بود. نسب خانوادگی آنها به حاجی آقارضا، از مراجع تقلید و حامیان جنبش مشروطه در گیلان، میرسید. در پی وقایع قیام جنگل و اشغال رشت، خانوادهاش در سال ۱۲۹۹ به تهران مهاجرت کردند.[۱]
تحصیلات
تحصیلات ابتدایی را در رشت و تهران گذراند و همزمان نزد استادان وقت، صرف و نحو عربی و بخشی از علوم قدیمه را آموخت و با آثار کلاسیک ادبی مانند گلستان و بوستان سعدی، شاهنامه فردوسی و مثنوی مولوی آشنا شد. دیپلم خود را از دبیرستان ایرانشهر تهران گرفت. سپس در آزمون ورودی دانشکده فنی دانشگاه تهران پذیرفته شد و در سال ۱۳۱۷ با اخذ مدرک کارشناسی در رشته مهندسی برق، از نخستین دانشآموختگان این دانشکده بود. پس از آن، برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و در سال ۱۳۲۴ مدرک کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه کلمبیا و دکترای مهندسی برق را از مؤسسه پلیتکنیک نیویورک (امروزه دانشگاه نیویورک) دریافت کرد.[۲][۳][۴]
فعالیتها
فضلالله رضا فعالیت آکادمیک خود را در دانشگاههای معتبر آمریکا آغاز کرد. وی در سالهای ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۴ عضو گروه مهندسی برق دانشگاه کاتولیک آمریکا و سپس مؤسسه فناوری ماساچوست (امآیتی) بود. از سال ۱۳۳۳ تا ۱۳۴۷ به عنوان عضو گروه مهندسی دانشگاه سیراکیوز در نیویورک به تدریس و پژوهش پرداخت. او در این دوران از پایهگذاران مکاتب پیشرفته در ریاضیات کاربردی و نظریه اطلاعات شد و مقالاتش در مجلات معتبر جهانی منتشر و به چندین زبان ترجمه شد.
در سال ۱۳۴۶ به ایران بازگشت و به ترتیب سمتهای نایبالتولیه (رئیس) دانشگاه صنعتی آریامهر (شریف) و ریاست دانشگاه تهران را بر عهده گرفت.[۵] در دوران کوتاه ریاستش بر دانشگاه تهران، اصلاحات آموزشی گستردهای از جمله جذب استادان برجسته، تغییر نظام ارتقای اعضای هیئت علمی و تأکید بر فعالیتهای پژوهشی را اجرا کرد. پس از آن، از سال ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۳ به عنوان سفیر و رئیس هیئت نمایندگی ایران در یونسکو در پاریس خدمت کرد و همزمان در دانشگاه سوربن به تدریس پرداخت. سپس از سال ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۷ سفیر ایران در کانادا بود. پس از انقلاب، تا پایان عمر به عنوان استاد دانشگاههای کنکوردیا و مکگیل در مونترئال کانادا به فعالیت علمی ادامه داد.
او علاوه بر فعالیتهای دانشگاهی و اجرایی، همواره به عنوان سفیر فرهنگ و ادب ایران شناخته میشد. در زمینه پژوهشهای ادبی، تمرکز ویژهای بر شاهنامه فردوسی و هویت ملی ایرانی داشت. وی رئیس افتخاری کنفرانس مهندسی برق ایران، استاد افتخاری دانشگاه تربیت مدرس و رئیس انجمن علمی ایرانیان در آمریکای شمالی بود و در سال ۱۳۸۱ به عنوان چهره ماندگار عرصه برق و مخابرات انتخاب شد.[۶][۷][۸]
وفات
پروفسور فضلالله رضا سرانجام در ۲۹ آبانماه ۱۳۹۸ خورشیدی، در ۱۰۴ سالگی در شهر اتاوای کانادا درگذشت.[۹] مراسم تشییع پیکر وی در اتاوا برگزار و در قبرستان مخصوص مسلمانان به خاک سپرده شد.
آثار
- تحلیل شبکههای برق
- تئوری اطلاعات
- فضاهای خطی
- برگ بیبرگی (مجموعه مقالات فرهنگی)
- حدیث آرزومندی (مقالات فرهنگی و ادبی)
- مهجوری و مشتاقی (مقالات فرهنگی و ادبی)
- پژوهشی در اندیشههای فردوسی
- دیدهها و اندیشهها
- نگاهی به شاهنامه
- محمد اقبال
- هندسه عملی و علمی
- راز آفرینش
- نقدها را بود آیا که عیاری گیرند
- شاهنامه و هویت ملی
- نگاهی به شعر سنتی معاصر
او همچنین بیش از ۲۰۰ مقاله علمی و ادبی به زبانهای انگلیسی، فرانسوی و فارسی در مجلات و کنفرانسهای معتبر بینالمللی منتشر کرده است.[۱۰][۱۱]
پانويس
- ↑ ر.ک: مرادی، لیلا، ج۲۵، ص۱۹۴
- ↑ ر.ک: مرادی، لیلا، ج۲۵، ص۱۹۴
- ↑ ر.ک: فضلالله رضا، وبگاه دانشگاه تهران
- ↑ ر.ک: درباره فضل الله رضا، خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)
- ↑ ر.ک: مرادی، لیلا، ج۲۵، ص۱۹۵
- ↑ ر.ک: فضلالله رضا، وبگاه دانشگاه تهران
- ↑ ر.ک: مرادی، لیلا، ج۲۵، ص۱۹۵
- ↑ ر.ک: درباره فضل الله رضا، خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)
- ↑ ر.ک: مرادی، لیلا، ج۲۵، ص۱۹۵
- ↑ ر.ک: درباره فضل الله رضا، خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)
- ↑ ر.ک: مرادی، لیلا، ج۲۵، ص۱۹۵-۱۹۶
منابع مقاله
- مرادی، لیلا، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج۲۵، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.
- وبگاه دانشگاه تهران
- خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)