رساله موسیقی نقاوة الأدوار و تصانيف
رسالۀ موسیقی نقاوة الأدوار و تصانیف تألیف عبدالعزیز بن عبدالقادر مراغی؛ تصحیح سید حسین میثمی و مصطفی عبادی. این کتاب از مهمترین متون کهن موسیقی نظری ایران است که به بررسی نظامهای نغمگی و ایقاعی در مکتب منتظمیه میپردازد.
| رسالۀ موسیقی نقاوة الأدوار و تصانیف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مراغی، عبدالعزیز بن عبدالقادر (نویسنده)
میثمی، سید حسین (مصحح) عبادی، مصطفی (مصحح) |
| ناشر | مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| شابک | 978-622-5510-16-6 |
| موضوع | موسیقی ایرانی-تاریخ و نقد |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ML 344/م4ر6 |
ساختار
کتاب شامل مقدمهای مفصل از مصححان، متن اصلی رسالۀ نقاوة الأدوار در دوازده فصل، الحاقات رساله، تصانیف منسوب به عبدالعزیز، فهرست منابع، پیوستها، نمایه و واژهنامه است.
گزارش کتاب
کتاب حاضر تصحیح و تحقیق رسالۀ «نقاوة الأدوار» اثر عبدالعزیز مراغی (متولد 816ق) فرزند عبدالقادر مراغی از بزرگان موسیقی نظری ایران است. این اثر که برای سلطان محمد فاتح عثمانی تألیف شده، از آخرین آثار مکتب منتظمیه در حوزۀ موسیقی نظری به شمار میرود.
مصححان در مقدمۀ مفصل کتاب به بررسی زندگی عبدالعزیز مراغی، جایگاه او در تاریخ موسیقی ایران و نوآوریهایش در نظام موسیقایی پرداختهاند. از جمله ابتکارات وی میتوان به تغییر در ساختار آواز سلمک و اختراع سازی جدید به نام «ترویح» اشاره کرد.
متن اصلی رساله که به زبان فارسی نوشته شده، شامل دو بخش اصلی است:
1. ادوار نغمگی: بررسی نظامهای ملودیک در موسیقی قدیم
2. ادوار ایقاعی: تحلیل نظامهای ریتمیک
رساله همچنین حاوی نمونههایی از تصانیف عبدالعزیز مراغی است که از منابع مختلف گردآوری شدهاند. مصححان با مقایسه چهار نسخۀ خطی موجود در استانبول، آنکارا و سنتپترزبورگ، تصحیح دقیقی از متن ارائه دادهاند.
از ویژگیهای بارز این تصحیح میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مقدمۀ تحلیلی جامع درباره مکتب منتظمیه
- معرفی دقیق نسخههای خطی
- شرح اصطلاحات تخصصی موسیقی قدیم
- ارائه نمونههای عملی از تصانیف
- واژهنامه تخصصی
- نمایههای مفصل
این کتاب برای پژوهشگران تاریخ موسیقی ایران، موسیقیدانان و علاقهمندان به میراث موسیقی نظری اسلامی منبعی ارزشمند محسوب میشود.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات