رسائل إبن سنان
| رسائل إبن سنان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابراهیم بن سنان (نويسنده) سزگین، فواد (سایر) |
| ناشر | جامعة فرانکفورت. معهد تاریخ العلوم العربیة و الإسلامیة |
| مکان نشر | آلمان - فرانکفورت |
| سال نشر | 1418ق - 1997م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | نجوم اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 - نجوم - مسایل، تمرینها و غیره - هندسه ترسیمی - اسطرلاب - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | الف2ر5 23 QB |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
رسائل ابن سنان، مجموعه‌ای است از چند رساله از ابراهیم بن سنان بن ثابت بن قره حرانی (296-335ق/909- 946م)، در علم هندسه و نجوم که توسط فؤاد سزگین، منتشر شده است.
کتاب، فاقد هرگونه مقدمه‌ای بوده و مطالب، دربردارنده مجموعه شش رساله از ابن سنان در موضوع هندسه و نجوم می‌باشد که به‌ترتیب زیر، در کتاب آمده است:
- «الأسطرلاب»: این رساله را ابن سنان به ابویوسف حسن بن اسرائیل نوشته و در آن از تصور اشتباه مردم در مورد اسطرلاب، که این اشتباه از لقب کتاب بطلمیوس (في تسطيح الكرة) ناشی شده است، انتقاد کرده و سپس با ترسیم اشکالی، به معرفی اسطرلاب و نحوه کار با آن، پرداخته است[۱].
- «التحليل و التركيب»: این رساله، اثری است در توضیح تحلیل و ترکیب و سایر اعمال مربوط به مسائل هندسی. همچنان که نویسنده در مقدمه رساله اشاره نموده، در این رساله مسیری برای دانش آموزان و متعلمین ترسیم شده است که شامل همه روش‌هایی است که برای استخراج کامل مسائل هندسی، بدان نیاز دارند. وی در این رساله، بخش‌های مختلف مسائل هندسی را به‌صورت کلی و مختصر، توضیح داده و سپس، مسائل را به بخش‌هایی تقسیم کرده و هر بخش را با مثال، روشن کرده است[۲].
- «حركات الشمس»: ابن سنان در نظر داشته که خورشید را رصدی پیوسته نماید تا آنچه را در این مورد می‌اندیشیده، یقینی و قابل اطمینان کند و آنگاه این رساله را بنویسد، ولی گرفتاری‌های زندگی وی را مانع از رصد پیوسته خورشید شده؛ لذا تنها همان مطالبی را که در فکر خود داشته برای جلوگیری از ضایع شدنش در این کتاب نگاشته تا تذکره‌ای باشد برای کسانی که فرصت و فراغت رصد پیوسته را دارند[۳].
- «رسم القطوع الثلاثة»: نویسنده در این رساله، برخلاف مقالات گذشته که راه تحلیل و ترکیب را در پیش گرفته، راه برهان را طی کرده است. قطوع سه‌گانه، برش‌های گوناگونی است که از دایره و برخی دیگر از اشکال هندسی حاصل می‌گردد و بر سه‌گونه است: مکافی، زائد و ناقص[۴].
- «مساحة قطع المخروط المكافي»: این رساله، درباره چگونگی محاسبه مساحت مخروط است[۵].
- «الهندسة و النجوم»: در این رساله، رابطه میان علم هندسه و نجوم و مسائل مربوط به آن، توضیح داده شده است[۶].
پانویس
منابع مقاله
متن کتاب.