دلاواله، پیترو
| نام | دلاواله، پیترو |
|---|---|
| نامهای دیگر | Pietro Della Valle |
| نام پدر | پمپئو |
| متولد | یازدهم آوریل 1586م |
| محل تولد | شهر رم ایتالیایی |
| رحلت | آوریل 1652 |
| اساتید | |
| برخی آثار | سفرنامه پیترو دلاواله
رحلة ديللاوالية إلي العراق |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03274AUTHORCODE |
پیترو دلاواله (1586-1652م)، جهانگرد ایتالیایی که به چند کشور آسیایی مسافرت نمود و خاطرات خود را نگاشت.
ولادت
پیترو دلاواله، در یازدهم آوریل 1586م، در شهر رم متولد شد.
خانواده
پدرش پمپئو و مادرش جوانا آلبرینی نام داشتند. خانواده وی یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین خانواده‌های رم محسوب می‌شد و چندین نفر از افراد آن، به مقام کاردینالی رسیده بودند.
تحصیلات
از دوران کودکی پیترو اطلاع زیادی در دست نیست؛ جز اینکه وی به‌اقتضای رسوم اصیل‌زادگان زمان، به آموختن لاتین پرداخت و آن زبان را به‌خوبی یاد گرفت؛ چنان‌که مجمع ظرفا که از مهم‌ترین مجامع علمی و ادبی شهر رم بشمار می‌آمد و شرط پذیرفته شدن در آن، علاوه بر اصالت نسب، داشتن پایه و مایه علمی کافی بود، وی را به عضویت پذیرفت و به‌زودی پیتروی جوان توانست با ایراد خطابه‌های بلیغ، در این مجمع جایی برای خود باز کند.
آموزش نظامی
در آن زمان، اصیل‌زادگان می‌بایست به آداب شوالیه‌گری آشنا می‌شدند و فن شمشیربازی را فرامی‌گرفتند؛ به همین جهت پیترو، به آموختن فنون نظامی نیز پرداخت.
در سال 1611، پیترو به ناوگان جنگی اسپانیا که برای سرکوبی دزدان دریایی عازم شمال آفریقا بود، پیوست و با یک کشتی به آن نواحی رفت، ولی به‌طوری‌که خود او تعریف می‌کند، این لشکرکشی به یک جنگ جدی منجر نشد و درنتیجه وی به رم بازگشت.
شکست عشقی
او در رم سخت پایبند عشق نافرجامی شد که پیروزی رقیبش را در بر داشت. درنتیجه این شکست، اصیل‌زاده رومی، غمگین و مأیوس، شهر رم را ترک کرد و به ناپل رفت و در آنجا طی مراسمی لباس زائرین را بر تن کرد و گردن‌بند متبرکی به گردن آویخت که تا آخر عمر همراه او بود و ازآن‌پس همه جا لقب ایل پلگرینو (یعنی زائر) را به آخر نام خود اضافه کرد و تمام کتاب‌های او نیز با همین عنوان به چاپ رسیده است.
مسافرت
پیترو برای فراموش کردن شکست عشقی و از طرف دیگر بر اثر تشویق‌های دوست دانشمند خود، ماریو اسکیپانو، تصمیم به سفر به مشرق‌زمین گرفت و در هشتم ژوئن 1614، از ونیز عازم قسطنطنیه شد. اقامت وی در آن شهر تا سپتامبر سال 1615 به طول انجامید و سپس از آنجا رهسپار آسیای صغیر و مصر شد و بعد از طریق صحرای سینا به فلسطین رفت و پس از دیدار اورشلیم، به دمشق و حلب و سرانجام به بغداد سفر کرد و به قصد مشاهده آثار تمدن قدیم بابلی‌ها، از شهر حله نیز دیداری نمود و پس از مراجعت مجدد به بغداد، در آنجا با سیتی معانی، دوشیزه هجده‌ساله آسوری مسیحی، ازدواج کرد. این ازدواج به سال 1616، اتفاق افتاد و بعد از آن، بانو معانی تا واپسین دم، همه جا شوهر خود را در سفرهای پرماجرایش همراهی کرد.
دلاواله در ایران
پیترو دلاواله پس از این ازدواج، در تاریخ چهارم ژانویه 1617 مطابق با 25 ماه ذوالحجه سال 1025ق، به‌اتفاق همسرش و چند تن از ملازمان و خدمت‌کاران خود با کاروانی عازم ایران شد و از طریق همدان و گلپایگان به اصفهان رفت. او این سفر را طی اولین نامه خود از اصفهان، که تاریخ آن 17 مارس 1617م است، به‌تفصیل بیان می‌کند. چون شاه‌عباس آن موقع در اصفهان نبود و در فرح‌آباد واقع در کنار دریای خزر به سر می‌برد؛ جهانگرد ایتالیایی بعد از مدتی اقامت در اصفهان، در ژانویه 1618 از راه کویر و فیروزکوه به مازندران رفت. شاه‌عباس او را در شهر «اشرف» به حضور پذیرفت و مذاکراتی میان آنان جریان یافت. شاه از همان وهله اول با جهانگرد ایتالیایی با مهربانی بسیار رفتار می‌کند و همین امر باعث می‌شود که او مدت‌ها در دربار ایران بماند و در سفر و حضر شاه را همراهی کند.
بر اثر ظلم‌های فراوان عثمانی علیه مسیحیان، دلاواله، مایل به جنگ بین ایران و عثمانی‌ها بود؛ لذا به معیت شاه‌عباس عازم اردبیل می‌شود، تا از نزدیک شاهد جنگ‌های خونین ایران و عثمانی باشد. بعد از خاتمه جنگ، دلاواله که گرفتار بیماری سختی شده بود (احتمالاً مالاریا)، به اصفهان مراجعت می‌کند و آنجا در اثر معالجات مداوم و استراحت، بهبود می‌یابد.
دلاواله در اکتبر 1621، اصفهان را ترک کرده و از شیراز و تخت جمشید دیدن می‌کند. وی سپس به قصد هند، عازم سواحل جنوب می‌شود، ولی در سی‌ام دسامبر 1622، همسرش که در اثر سفرهای متعدد، خسته و آزرده شده بود و تحمل آب‌وهوای منطقه را نداشت، در میناب از دنیا می‌رود. دلاواله جسد همسر خود را مومیایی کرده و آن را در تابوتی قرار می‌دهد و در طول تمام سفرهای بعدی همراه خودی می‌برد، تا سرانجام پس از رسیدن به شهر رم، او را در مقبره خانوادگی دفن می‌کند.
مسافرت به هند
او در ژانویه 1623، از طریق بندرعباس با کشتی عازم هند شده و بعد از بیست روز سفر دریایی، در سورات پا به زمین می‌نهد.
دوره اقامت او در هند قریب بیست ماه به طول می‌انجامد.
بازگشت به وطن
او در نوامبر 1624، در بندگوا به کشتی نشست و عازم مراجعت شد و پس از توقف در مسقط، سرانجام در بصره کشتی را ترک گفت و تمام مسیر بین این بندر و شهر حلب را از طریق زمین طی کرد. در حلب، سفر پرماجرای خود را به مشرق‌زمین به اتمام رسانید و با کشتی عازم ناپل شد و سر راه خود از جزایر قبرس و مالت و سیسیل نیز دیدن کرد و سرانجام در پنجم فوریه 1626، به ناپل رسید و در 28 مارس همان سال پس از نزدیک به دوازده سال دوری، به موطن خود شهر رم، بازگشت و در آنجا مورد محبت پاپ اوربانوی هشتم قرار گرفت و از ملازمان خاص او شد.
پیترو دلاواله پس از دفن همسر خود، با یک دختر گرجی به نام ماریاتیناتین زیبا ازدواج کرد و از او صاحب چهارده فرزند شد.
وفات
مرگ پیترو دلاواله در آوریل 1652، اتفاق افتاد.
آثار
سفرنامه پیترو دلاواله به مشرق‌زمین، به سه قسمت تقسیم می‌شود: ترکیه، ایران و هند. قسمت مربوط به ترکیه در زمان حیات نویسنده به چاپ رسیده و قسمت‌های دوم و سوم آن بعد از مرگ وی انتشار یافت[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: شفا، شعاع‌الدین، صفحه سیزده تا هجده
منابع مقاله
شفا، شعاع‌الدین (مترجم)، سفرنامه پیترو دلاواله، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، چاپ چهارم، 1384ش.