درآمدی کوتاه به واژگان‌شناسی
| درآمدی کوتاه به واژگان‌شناسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | هلیدی، ام. ای. کی. (نویسنده)
یالوپ، کالین (محقق) شریف، بابک (مترجم) |
| ناشر | کتاب بهار |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1397 |
| شابک | 9ـ1ـ9861ـ600ـ978 |
| موضوع | واژه شنا‌سی golocixeLC |
| کد کنگره | P ۳۲۶/هـ۲د۴ ۱۳۹۷ |
درآمدی کوتاه به واژگان‌شناسی تألیف ام. ای. کی. هلیدی، کالین یالوپ، ترجمه بابک شریف، این کتاب به معرفی اجمالی واژگان‌شناسی و چند مبحث عمدۀ آن یعنی فرهنگ‌نویسی، گنج‌واژه، معنی‌شناسی و تحول معنایی واژه‌ها می‌پردازد.
ساختار
کتاب در سه بخش تدوین شده است.
گزارش کتاب
واژگان‌شناسی شاخه‌ای از علم زبان‌شناسی است که به مطالعۀ واژگان، یعنی مجموعۀ واحدهای واژگانی یک زبان و ویژگی‌های آنها، می‌پردازد. برخی از مباحث و مسائلی که در واژگان‌شناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد، عبارت‌اند از تعریف واژه، فرایندهای تحول معنایی، واحدهای مرکب واژگانی، اصطلاحات، فرهنگ‌نویسی و ساختار واژگان.
این کتاب به معرفی اجمالی واژگان‌شناسی و چند مبحث عمدۀ آن یعنی فرهنگ‌نویسی، گنج‌واژه، معنی‌شناسی و تحول معنایی واژه‌ها می‌پردازد. مطالب این کتاب پیش از این در مجموعۀ دیگری با عنوان «درآمدی بر واژگان‌شناسی و زبان‌شناسی پیکره‌ای» منتشر شده است.
در این کتاب موضوع واژگان‌شناسی از دیدگاه زبان‌شناسی نقش‌گرا ـ هر چند بدون اشارۀ مستقیم به نام نظریه‌ای خاص از این مکتب ـ مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاهی نسبت به زبان اتخاذ شده که مبتنی بر زبان‌شناسی اجتماعی است. در این دیدگاه بر اهمیت زبان کاربردی (یعنی زبان در حین کاربرد آن) به منزلۀ پدیده‌ای ارتباطی که بین افراد و به منظور تولید معنی برقرار است، تأکید می‌رود. این معنی در سطوح مختلف کلام، از جمله در سطح واژه، درک و دریافت می‌شود و در این کتاب نیز در همین سطح بررسی شده است. بخشی از کتاب به زبان‌شناسی شناخت‌گرا ـ که نباید آن را با زبان‌شناسی شناختی اشتباه گرفت ـ اختصاص یافته است که با نگاهی انتقادی به تأثیر چامسکی در علم زبان‌شناسی می‌پردازد.
این کتاب شامل سه فصل است. دو فصل ابتدایی و پایانی، نوشتۀ مایکل هلیدی (متولد 1925) زبان‌شناس صاحب مکتب روزگار ما و واضع نظریۀ نقش‌گرای نظام‌مند است که برای علاقمندان به زبان‌شناسی بی‌نیاز از معرفی بیشتر است. نویسندۀ فصل دوم که بخش اعظم کتاب را تشکیل می‌دهد، کالین یالوپ (1941 ـ 2011) زبان‌شناس و فرهنگ‌نویس انگلیسی و پژوهشگر زبان‌های استرالیایی بود که برخی از آثار وی عبارت‌اند از زبان‌های بومی استرالیا (1982)، راهنمای استفاده از دستور نقش‌گرا (2000) و فرهنگ مک‌کواری (2005).
فصل اول به معرفی گستردۀ واژگان‌شناسی و تاریخچۀ آن در شرق و غرب اختصاص دارد؛ فصل دوم به معنی‌شناسی واژه‌های زبان و فصل سوم به بحث دربارۀ آیندۀ واژگان‌شناسی می‌پردازد. واژه‌ها و اصطلاحات مهم کتاب در متن با حروف سیاه مشخص و در واژه‌نامۀ توصیفی انتهای کتاب تعریف شده است که به سودمندی این کتاب می‌افزاید.
در این کتاب ضمن تمرکز بر مباحث واژگان‌شناسی، حاوی اشارات فراوانی به سایر حوزه‌های پژوهشی برای خوانندگان علاقمند نیز می‌باشد که از جملۀ مهم‌ترین آنها باید از زبان‌شناسی پیکره‌ای یاد کرد. در جای‌جای کتاب و هم در پایان آن به برخی پیکره‌های مهم زبانی اشاره و خاطرنشان شده است که تحولات چشمگیر صورت گرفته در واژگان‌شناسی و حتی آیندۀ آن وابسته به رشد و توسعۀ منابع پیکره‌ای است. همچنین بحث تجویزگرایی در فصل دوم می‌تواند در تصحیح نگاه ما به مسئلۀ درست و غلط در زبان، که از دهه‌های پیش تاکنون در جامعۀ ما محل مناقشات فراوان بوده است، بسیار مفید باشد. در همین فصل بحث جذابی در مقایسۀ دو رویکرد روان‌شناختی و اجتماعی نسبت به زبان و معنی به میان آمده است که البته نباید انتظار داشت که نزاع بر سر رابطۀ زبان با واقعیت را فیصله دهد، زیرا این رشته سر دراز دارد. در مجموع باید گفت این کتاب مقدمه‌ای بسیار مفید برای آشنایی با واژگان‌شناسی است و از این‌رو می‌توان منبعی ارزشمند برای کسانی باشد که به دنبال مدخلی آسان‌یاب برای ورود به این حوزه هستند.
در ترجمۀ این کتاب تلاش شده مخاطب فارسی‌زبان را پیش چشم داشته باشد و لذا برای تفهیم بهتر مطلب، هر جا که ممکن بوده، به‌جای مثال‌های انگلیسی از مثال‌های مناسب فارسی استفاده شده است. در همۀ مثال‌های فارسی و نیز در چند مورد که ویژگی خاصی برای برخی زبان‌ها ذکر شده و در مورد زبان فارسی نیز صادق بوده است، کلمۀ [فارسی] درون قلاب اضافه شده است. پانویس‌های فارسی کتاب هم تماماً از مترجم است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات