درآمدی بر علم صرف

درآمدی بر علم صرف
پدیدآوران	مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه (نويسنده) علیزاده، فرامرز (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	صرف 1
سال نشر	1398ش
چاپ	6
شابک	‎978-600-7550-24-3
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

درآمدی بر علم صرف، کتابی است یک‌جلدی به زبان فارسی با موضوع ادبیات عرب. این کتاب به کوشش فرامرز علیزاده (متولد 1350ش) برای تدریس در سال اول حوزه علمیه تهیه شده است.

ساختار

کتاب دارای مقدمه، و محتوای مطالب در چهار بخشِ مباحث مقدماتی، فعل، اسم، تغییرات لفظی، ضمن 14 درس می‌باشد. گویا این کتاب نسخه پیشینی داشته که حاوی 25 درس بوده است.

گزارش محتوا

ادبیات عربی از مجموعه علومی همچون صرف، نحو، لغت، معانی، بیان و بدیع تشکیل شده است که هرکدام از دریچه‌ای به کلمه و کلام عربی نگریسته‌اند.

از کلام و اندیشمندان به‌خوبی می‌توان به جایگاه علم صرف پی برد؛ از ابن‌ فارس نقل شده که هر کس با علم صرف آشنا نباشد بخش قابل‌توجهی از فهم زبان و لغت عربی را از دست داده است.

بر اساس مصوبه کمیته آموزش شورای گسترش حوزه‌های علمیه، آموزش صرف به‌صورت مرحله‌ای انجام می‌پذیرد که این کتاب، به علم صرف در مرحله آشنایی می‌پردازد.

در اینجا لازم است برخی نکات درباره این کتاب ارائه شود:

1. آشنایی با ساختار کلی علم صرف و مهم‌ترین مفاهیم آن از اهداف این کتاب می‌باشد. ازاین‌رو آموزش بسیاری از مباحث و نکات به مراحل بعدی واگذار شده است.
2. در نگارش این کتاب معلومات فارغ‌التحصیلان پایه هشتم دبیرستان به‌عنوان حداقل سطح علمی فراگیران این کتاب در نظر گرفته شده است ازاین‌رو تعاریف اصطلاحاتی مثل کلمه و اقسام سه‌گانه آن، مصدر، مفرد، مثنی و جمع ذکر نشده است و به معنای ارتکازی آن که نتیجه فراگیری عربی و ادبیات فارسی تا پایه هشتم دبیرستان بوده اکتفا شده و تعاریف فنی این اصطلاحات به کتاب بعدی (مرحله شناخت) موکول شده است. البته ممکن است مباحث این کتاب برای فارغ‌التحصیلان دیپلم و دانشگاهی ساده به نظر برسد؛ اما اولاً: به علت پراکندگی مباحث صرفی در کتاب‌های عربی دبیرستان بسیاری از دانش‌پژوهان شاکله کلیه مباحث صرف را به‌صورت منسجم در ذهن دارند؛ ثانیاً: ممکن است برخی مطالب به‌مرورزمان فراموش شده باشد؛ ثالثاً: شیوه طرح مباحث صرفی در کتاب‌های عربی دبیرستان و نیز تعابیر و اصطلاحات به‌کاررفته در آن، گاه با کیفیت چینش مباحث و نیز اصطلاحات متداول در کتب صرفی منطبق نیست.
3. سعی بر این بوده تا جایی که خلل علمی جدی بر مطالب وارد نشود از واژه‌ها و اصطلاحات پیچیده استفاده نشود و نثری روان و ساده ارائه گردد و در موارد متعدد ذکر جزئیات و فروعات یا استثنائات به کتاب بعدی محول شده است.
4. شاید در نگاه اول، کثرت جدول‌ها در این کتاب کمی ملال‌آور به نظر برسد ولی در این سطح (که مخاطب نیازمند پیگیری و مشاهده تغییرات تک‌تک صیغه‌های مختلف افعال است) موجب تسهیل در آموزش می‌شود.
5. تنوع مثال‌ها و ترجمه آن‌ها و نیز ترجمه لغات در پاورقی‌ها موجب تشکیل و تکمیل گنجینه لغات فراگیران می‌شود. از ترجمه لغاتی که تا پایه هشتم دبیرستان در کتب عربی آمده خودداری شده است.
6. یکی از عوامل دل‌زدگی فراگیران ادبیات عربی حس بی‌ضابطه و بی‌قانون بودن این علم است. از عوامل پیدایش این‌حس ذکر بی‌جا و زودهنگام موارد سماعی است؛ لذا در این کتاب سعی بر برجسته‌سازی بخش‌های قیاسی این زبان بوده است.
7. فراگیری ادبیات عربی وقتی شیرین می‌نماید که ثمره آن موجب به فهم و درک درست از متون دینی شود. برای تسریع در این امر و استفاده حداکثری از پیام‌های اخلاقی آیات و روایات شریفه، ترجمه تمام آن‌ها در پاورقی ذکر شده است. در ترجمه آیات نورانی قرآن کریم در موارد متعددی از جمله ترجمه آیت‌الله مکارم شیرازی بهره گرفته شده است.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب در ابتدای اثر آمده و منابع در انتهای آن.

در مقدمه دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه، از کلیه اساتیدی که این اثر مرهون تلاش علمی آن‌ها بوده، به‌ویژه استاد حجت‌الاسلام فرامرز علیزاده که در تدوین اولیه اثر نقش اصلی را داشته تشکر و تقدیر شده است. در این مقدمه ذکر شده که این اثر مرهون فکر تجربه و تلاش علمی استاد علیزاده است. همچنین از تمامی دست‌اندرکاران تهیه این اثر تشکر و قدردانی شده است. این مقدمه همچنین متذکر شده که هر اثری زائیده فکر بشری باشد عاری از اشتباه و خطا نیست. و سپس اظهار امیدواری کرده که اساتید محترم با راهنمایی‌های خود، این کتاب را در راستای تکمیلش یاری رسانند. وی پایگاه اینترنتی www.tmd.ir را برای ارسال نقطه‌نظرات اساتید، آدرس داده است.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.