خمسه خواجوی کرمانی
| خمسه خواجوی کرمانی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خواجوی کرمانی، محمود بن علی (نويسنده) نیاز کرمانی، سعید (مصحح) |
| ناشر | دار الورد الاردنیة |
| مکان نشر | ایران - کرمان |
| سال نشر | 1370ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 8ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR5450/خ8خ9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
خمسه خواجوی کرمانی، پنج مثنوی از کمال‌الدین ابوالعطا محمود بن على بن محمود (689-753ق)، است که به خمسه خواجوی کرمانی معروف شده و با تصحیح سعید نیاز کرمانی، منتشر شده است.
این پنج مثنوی، عبارتند از:
- همای و همایون: نخستین مثنوی از خمسه خواجوست. دیباچه این کتاب، به نام سلطان ابوسعید بهادر و وزیر او غیاث‌الدین محمد است و خاتمه آن به نام تاج‌الدین عراقی و شمس‌الدین محمود صاین و پسر او رکن‌الدین مهدی. این مثنوی، بر وزن «اسکندرنامه» نظامی و «شاهنامه» فردوسی است و با بیت زیر آغاز می‌شود:
| به نام خداوند بالا و پست | که از هستی‌اش هست شد هرچه هست |
این مثنوی، داستانی است عشقی به سبک داستان‌های خمسه نظامی که دارای 4435 بیت می‌باشد[۱].
- گل و نوروز: این مثنوی در بین مثنوی‌های خواجو، از زیبایی خاصی برخوردار است و بهترین آنهاست. موضوع آن عشقی است و به وزن خسرو و شیرین نظامی سروده شده است، به همان سبک و سیاق. این مثنوی به نام تاج‌الدین احمد عراقی آغاز شده و به نام شاه شیخ ابواسحاق، پایان گرفته است[۲].
- روضة الانوار: در سبک و سیاق و وزن «مخزن الاسرار» نظامی سروده شده و به سال 743، به پایان رسیده است. دیباچه این کتاب به نام شمس‌الدین محمود صاین است و در آن، شیخ مرشد ابواسحاق کازرونی و شیخ امین‌الدین کازرونی، مدح شده‌اند و همچنین تاج‌الدین احمد و شمس‌الدین محمود نیز ستوده شده‌اند. این مثنوی در مواعظ و حکم و سیر سلوک سروده شده و خاتمه کتاب نیز به نام شمس‌الدین محمود صاین است. تعداد ابیات این مثنوی، 2034 بیت می‌باشد[۳].
- کمال‌نامه: در دوازده باب سروده شده است و یادآور «سير العباد إلی المعاد» حکیم سنایی است و دارای همان مضامین عارفانه. این مثنوی، به نام شیخ ابواسحاق کازرونی سروده شده و ظاهرا کار نظم آن دو ماه به طول انجامیده است. ختم این کتاب، به مدح سلطان جمال‌الدین ابواسحاق محمود است[۴].
- گوهرنامه: به نام بهاءالدین محمود وزیر ساخته شده است. وی از اعقاب خواجه نظام‌الملک، وزیر مشهور سلطان ملک‌شاه سلجوقی است و خواجو در این مثنوی، سلسله نسب این خاندان را به رشته نظم کشیده و از این باب، این مثنوی دارای ارزش خاصی است[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.