خان‌ملک ساسانی، سید احمد

نام	خان‌ملک ساسانی، سید احمد
نام‌های دیگر
نام پدر	حاج میرزا حسین فراهانى
متولد	1260ش
محل تولد	تهران
رحلت	1346ش
اساتید
برخی آثار	یادبودهای سفارت استانبول
کد مؤلف	AUTHORCODE09725AUTHORCODE

سید احمد خان‌ملک ساسانی (1260-1346ش)، نویسنده، سخنور، مورِّخ، از دیپلمات‌های عصر قاجار، پهلوی اول و دوم، شاعر و متخلص به ساسانی.

ولادت

سید احمد خان‌ملک در 1260ش در تهران متولد شد.

خانواده

پدرش حاج میرزا حسین فراهانى معروف به ملک‏‌الکتاب و متخلص به گلبن، هم شعر مى‌‏سرود و هم تحقیق مى‌‏‌کرد. از جمله تألیفات او، آداب ‏السرور، حالت، نغزنامه حجاز مى‌‏باشد. مادرش گلى‌باجى‌خانم دختر ادیب‌‏الملک و خواهر محمد باقرخان اعتمادالسلطنه بود.

تحصیلات

تحصیلات او در تهران مقدمات زبان و ادبیات فارسى و عربى و فرانسه بود. پس از انجام تحصیلات مقدماتى براى ادامه تحصیل به سوئیس رفت و مدت شش سال در رشته‏‌هاى متنوع تحصیل نمود. در حوالى 1290 به ایران بازگشت و به خدمت دولت درآمد.

مشاغل و مناصب

چندى در وزارت امور خارجه و مدتى در وزارت مالیه متصدى مشاغل مختلف شد. از جمله مشاغل او کارگزارى بوشهر، عضویت خزانه‏دارى کل و ریاست مالیه یزد بود. چون در اروپا تحصیلات مختلفى را انجام داده و روی‌هم‌رفته در ادبیات فارسى و تاریخ مطلع و بصیر بود، به دربار دعوت شد و جزو معلمین اختصاصى سلطان احمدشاه قرار گرفت. تا 1298 در دربار بود. در آن سال به دستور وثوق‏‌الدوله رئیس‏‌الوزراء از دربار خارج شد و با سمت مستشار مأمور خدمت در استانبول گردید. قریب سه سال در این مأموریت باقى ماند تا اینکه به تهران احضار گردید و با مشکلاتى که در این سمت برایش فراهم شده بود، کارى به او ارجاع نشد و سرانجام در 1312 بازنشسته شد. در 1328 از طرف محمد ساعد نخست‏‌وزیر وقت به معاونت نخست‏‌وزیر و ریاست اداره کل انتشارات منصوب شد و چند ماهى در آن سمت بود تا خود را کاندیداى دوره اول سنا کرد ولى به علت مخالفت با بعضى از کاندیداهاى مجلس سنا که فراماسون بودند، از لیست خارج و از معاونت نخست‌‏وزیرى هم برکنار شد.

القاب و تفکر

خان‏ملک موقعى که در دربار قاجار خدمت مى‌‏‌کرد، به القاب «مسعودالسلطان» و «محتشم‌‏السلطان» ملقب گردید.

خان‌ملک ساسانی به دلیل مناصب مختلفی که در سه دوره قاجار، پهلوی اول و پهلوی دوم داشت، در هر مقطع تابع طرز تفکر حاکم بر همان دوره بود و از رویکرد سیاسی و حکومتی همان مقطع دفاع می‌کرد. این دورویی و تذبذب دیدگاه را به‌راحتی می‌توان در آثار وی از جمله یادبودهای سفارت استانبول، سیاستگران قاجار، دست پنهان انگلیس در ایران و... مشاهده کرد.

وفات

سید احمد خان‌ملک ساسانی، در 1346 در فرانسه درگذشت. بازماندگان، جنازه او را به تهران انتقال دادند و در محله سوهانک دفن شد.

آثار

1. سیاستگران ایران در دوره قاجاریه؛
2. تاریخ رابطه سیاسی ایران و عثمانی؛
3. مرزهای ایران در دوره نادرشاه؛
4. هفت داستان تاریخی از قرون گذشته ایران؛
5. یادبودهای سفارت استانبول؛
6. دست پنهان سیاست انگلیس در ایران؛
7. شاهد شیراز (مشتمل بر تاریخچه موسیقی و آواز در ایران باستان و چگونگی حمله اسکندر به ایران)؛
8. فهرست تألیفاتی که به‌صورت دست‌نوشته از وی باقی مانده ‌است:
   1. دوازده سال با احمدشاه؛
   2. تاریخ فراماسونری در ایران؛
   3. سرگذشت و احوال معاصرین؛
   4. خاطرات خان‌ملک ساسانی؛
9. و...

منابع مقاله

1. پایگاه راسخون، در 6 آذر 1399
2. تارنمای رسمی منوچهر برومند
3. پایگاه ماهنامه الکترونیکی تاریخ معاصر ایران (دوران)

وابسته‌ها

یادبودهای سفارت استانبول