خاتمیت از نظر قرآن و حدیث و عقل

خاتمیت از نظر قرآن و حدیث و عقل
پدیدآوران	سبحانی تبریزی، جعفر (نويسنده) استادی، رضا (مترجم)
ناشر	مؤسسه امام صادق علیه السلام
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1387ش - 1429ق
چاپ	2
شابک	‎964-357-194-7
موضوع	غیب گویی (اسلام) - غیب گویی - جنبه‏های قرآنی - چهارده معصوم - غیب گویی
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	س2ع8 216/15 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

خاتمیت از نظر قرآن و حدیث و عقل توسط جعفر سبحانی (متولد 1308ش) به نگارش در آمده است. موضوع اصلی کتاب، تبیین و اثبات مسئله خاتمیت (ختم نبوت) پیامبر اکرم (ص) با استفاده از منابع اصیل دینی و عقل است.

ساختار کتاب

این اثر ترجمه‌ای از مهم‌ترین بخش بحث خاتمیت نخستین جلد تفسیر موضوعی «مفاهیم القرآن» مولف است که با پیشگفتار مترجم، رضا استادى (متولد 1316ش) درباره خاتمیت در قرون اسلامی آغاز می‌شود.

مولف بعد از مقدمه‌ای، مطالب کتاب را در دو بحث اصلی «خاتمیت در قرآن» و «خاتمیت در روایات» و مطرح کردن شبهات و پرسش‌های مطرح شده و پاسخ آنها، ترتیب داده است.

گزارش محتوا

پیشگفتار مترجم درباره بدیهی بودن مسئله خاتمیت در قرون اسلامی است.

مقدمه نویسنده درباره این است که شالوده و اساس همۀ شرایع، تسلیم فرمان الهی بودن است.

1. خاتمیت در قرآن:

   این بخش به بررسی دلالت آیات قرآن بر خاتمیت پیامبر(ص) می‌پردازد. قرآن کریم، خاتمیت را به صورت صریح بیان کرده است، به‌طوری‌که جای هیچ شک و تردیدی باقی نمی‌گذارد.

   گواه اول (آیه خاتم‌النبیین): این بخش به آیه «مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَد مِّن رِّجَالِكُم وَلَكِن رَّسُولَ ٱللَّهِ وَخَاتَمَ ٱلنَّبِيِّـنَ وَكَانَ ٱللَّهُ بِكُلِّ شَيءٍ عَلِيم» «محمّد، پدر هيچ يك از مردان شما نيست، ولى فرستادۀ خدا و خاتم پيامبران است؛ و خدا به هر چيزى داناست» (سوره احزاب آیه ۴۰) می‌پردازد و معنای لغوی «خاتم» را بررسی کرده و پندار کسانی که «خاتم» را به معنای زینت و نگین انگشتری می‌دانند، رد می‌کند

   گواه دوم تا پنجم بر جاودانگی رسالت و شریعت اسلام دلالت دارند:

   گواه دوم: «تَبَارَكَ ٱلَّذِي نَزَّلَ ٱلفُرقَانَ عَلَى عَبدِهِۦ لِيَكُونَ لِلعَلَمِينَ نَذِيرًا» «هميشه سودمند و بابرکت است آنكه فرقان را [كه قرآن جداکنندهی حق از باطل است] به‌تدریج بر بنده‌اش نازل كرد، تا براى جهانيان بیم‌دهنده باشد» (فرقان/1) که بر بیم‌دهنده بودن پیامبر برای جهانیان دلالت دارد .

   گواه سوم: آیاتی که بر محفوظ‌بودن قرآن از باطل تأکید دارند؛ مانند آیه «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ» «همانا ما قرآن را نازل كرديم و يقيناً ما نگهبان آن [از تحريف و زوال] هستيم» (حجر/9) که حفظ شریعت اسلام تا روز قیامت را نشان می‌دهد.

   گواه چهارم: سوره انعام/ 19: «قُل أَيُّ شَيءٍ أَكبَرُ شَهَدَة قُلِ ٱللَّهُ شَهِيدُ بَينِي وَبَينَكُم وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَذَا ٱلقُرءَانُ لِأُنذِرَكُم بِهِۦ وَمَن بَلَغَ أَئِنَّكُم لَتَشهَدُونَ أَنَّ مَعَ ٱللَّهِ ءَالِهَةً أُخرَى قُل لَّا أَشهَدُ قُل إِنَّمَا هُوَ إِلَه وَحِد وَإِنَّنِي بَرِيء مِّمَّا تُشرِكُونَ» «[به كافران و مشركان كه براى حق بودنِ نبوتت گواه مى‌طلبند] بگو: گواهى چه كسى از همۀ گواهان بزرگ‌تر است [تا او را بر حقّانيّت نبوتم براى شما گواه آورم]؟ بگو: خدا ميان من وشما گواه است [كه گواهى‌اش بزرگ‌ترين ومطمئن‌ترين و صحيح‌ترين گواهى‌هاست]، و اين قرآن [كه گواهى خدا بر حقّانيّت نبوّت من است] به من وحى شده تا به وسيلۀ آن شما و هر كس را كه اين قرآن به او مى‌رسد بيم دهم. آيا شما [با دليل استوار و محكم] گواهى مى‌دهيد كه با خدا معبودهاى ديگرى به عنوان شريك هست‌؟ بگو: [چون دليلى وجود ندارد] من گواهى نمى‌دهم. بگو: فقط معبود يگانه و يكتا اوست، و من از معبودهاى باطلى كه شريك او قرار مى‌دهيد، بيزارم».

   گواه پنجم: آیه‌ای که رسالت پیامبر(ص) را برای تمام مردم می‌داند.

   «وَمَا أَرسَلنَكَ إِلَّا كَافَّة لِّلنَّاسِ بَشِيرا وَنَذِيرا وَلَكِنَّ أَكثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعلَمُونَ» «و ما تو را براى همه مردم جز مژده‌رسان و بیم‌دهنده نفرستاديم، ولى بيشتر مردم [به اين واقعيت] معرفت و آگاهى ندارند» (سبأ/28) که این‌جهانی بودن، ختم شریعت را ایجاب می‌کند.

2. خاتمیت در روایات:

   این بخش شامل مجموعه‌ای از احادیث پیامبر(ص)، حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن مجتبی(ع)، امام حسین(ع)، امام زین‌العابدین(ع)، امام باقر(ع)، امام صادق(ع)، امام موسی بن جعفر(ع)، امام رضا(ع)، امام جواد(ع)، امام علی النقی(ع)، امام حسن عسکری(ع) و حضرت امام عصر(عج)، درباره خاتمیت است سپس خاتمیت در ادعیه و خاتمیت در زیارات نیز مورد بررسی قرار گرفته است.

3. پاسخ به شبهات و سؤالات:

   این بخش خود شامل دو زیربخش اصلی است:

   پاسخ به یک‌رشته شبهات: شامل پاسخ به شش شبهۀ کلامی و فقهی.

   پاسخ به یک‌رشته سؤالات علمی، اجتماعی و فلسفی: شامل پاسخ به پنج سؤال کلیدی، از جمله مطرح‌کردن بحث نبوت تبلیغی، پیروی احکام از مصالح و مفاسد، اجتهاد، نقش عقل و اختیارات حاکم اسلامی.

منابع مقاله

پیشگفتار، مقدمه و متن کتاب