جمع الوسائل في شرح الشمائل
| جمع الوسائل في شرح الشمائل | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قاری، علی بن سلطانمحمد (نويسنده) |
| ناشر | دار المعرفة |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 2 |
| شابک | - |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /ق2ج8 22/2 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
جمع الوسائل في شرح الشمائل، اثر علی بن سلطانمحمد قاری (متوفای 1014ق)، فقیه حنفى ماتریدی صوفی، در صفات، اخلاق، آداب، احوال و سیره پیامبر(ص)، شرحی است بر کتاب الشمائل المحمدية ترمذی، محمد بن عیسی (ح 209-279ق)، همراه با شرح دیگری از محمد عبدالرئوف مناوی مصری (متوفای 1031 یا 1029ق).
جایگاه الشمائل
کتاب الشمائل که در نسبت آن به ترمذى تردیدى نیست و دومین اثر ارزنده اوست که از دستبرد حوادث روزگار محفوظ مانده است، از دیرباز مورد توجه اهل فضل قرار گرفته است و افرادى چون جلالالدین سیوطى و ابن حجر هیثمى بر آن شرح نوشتهاند و تا آنجا که از «كشف الظنون» حاجى خلیفه و «إيضاح المكنون» اسماعیل پاشا برمىآید، بیستوپنج شرح و تلخیص از آن صورت گرفته است.
ترمذی، طی دو جلد، 393 حدیث در پنجاهوشش باب در توصیف خصوصیات جسمی، اخلاقی، گفتار و رفتار، عبادات، اشیای مربوط به پیامبر(ص) و... جمعآوری نموده است.
این روایات و مانند آن بهطور پراکنده در آثار پیش از وی و منابع شیعی نیز دیده میشود، اما هنر ترمذى و اهمیت کار او در این است که تألیفى مستقل انجام داده است و تمام روایات مربوط به شمایل را یکجا جمع فرموده و زحمت مراجعه به ابواب پراکنده آثارمختلف را از دوش پژوهشگران برداشته است[۱].
انگیزه شارح
محمد قاری، «شمائل النبي» ترمذی را بهترین تألیف در توصیف شمائل پیامبر میداند؛ بدین جهت دوست داشته در زمره شمایلنویسان قرار گیرد، تا مشمول دعای خیر اندیشمندان گردد[۲].
روش شارح
شارح عبارات متن را در بین دو قوس () نقل کرده و به شکل غیر مزجی به شرح آنها میپردازد. در شرح خود به نکات لغوی، صرفی، نحوی و مذاهب مختلف در این مباحث، نسخهبدل، معانی الفاظ و مفاهیم و توضیح آنها، تراجم مختصر راویان و سنجش آنها، تخریج روایات متن و نقل روایات از صحاح سته و تضارب روایات و جمع و شرح آنها، تفسیر برخی آیات وارده و تأیید و رد اقوال در آنها، میپردازد.
فهرست مطالب هر جلد از دو شرح، پایانبخش آن میباشد.
شرح دوم که در حاشیه «جمع الوسائل» آمده است، اثر محمد عبدالرئوف مناوى، از علماى بزرگ قرن دهم و یازدهم هجرى مصر و داراى چند تألیف ارزنده است؛ از جمله همین شرح شمائل، كنوز الحقائق و الصفوة در مناقب اهلبیت و به سال 1031 یا 1029، در قاهره درگذشته است[۳].
مناوی به تقاضای برخی از افاضل، اقدام به شرح شمائل کرده است. وی شرح خود را تلخیص دو شرح عصامالدین اسفرایینی شافعی و ابن حجر هیتمی میداند[۴].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- مهدوی دامغانی، محمود، مقدمه «شمائل النبي(ص)»، ابوعیسی محمد بن عیسی ترمذی، ترجمه و استخراج احادیث و حواشی از دکتر محمود مهدوی دامغانی، تهران، نشر نی، چاپ دوم، 1383ش.