جستارهای نظرورزانه در تعلیم و تربیت
| جستارهای نظرورزانه در تعلیم و تربیت | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مهرمحمدی، محمود (نويسنده) |
| ناشر | دانشگاه تربیت مدرس |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1392ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-5394-68-9 |
| موضوع | آموزش و پرورش - ایران - آموزش و پرورش - مقالهها و خطابهها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 5ج 9م 1351 LA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
جستارهای نظرورزانه در تعلیموتربیت اثر محمود مهر محمدی (متولد 1337ش)، مجموعهای از مقالات نظری در حوزه تعلیم و تربیت است که به تحلیل عمیق و ارائه دیدگاههای تأملبرانگیز پیرامون مباحث بنیادین آموزش و پرورش، از جمله اهداف، برنامهریزی درسی، روشهای تدریس و ارزشیابی، میپردازد.
ساختار
کتاب در شش بخش اصلی تدوین شده است که دربرگیرنده مقالات متعددی همراه با فهرست منابع، در خصوص غایات تعلیموتربیت، ابعاد مختلف آن، طراحی برنامه درسی، فرایندهای یاددهی و یادگیری، پژوهش و روششناسی و مباحثی پیرامون تمرکزگرایی و تمرکززدایی است.
گزارش محتوا
بخش اول: غایات تعلیموتربیت؛ این بخش با معرفی مفهوم «جامعه داناییمحور و نظریه تعلیموتربیت سؤال محور» بهعنوان پاسخی در برابر پدیده حیرتزایی آغاز میشود. در ادامه، ضرورتها و اصول تعلیموتربیت سؤال محور مورد بررسی قرار گرفته و راهبردها و راهکارهای اجرایی آن شرح داده میشود. همچنین، این بخش به بحث نظرورزانه درباره برنامه درسی دوره دبیرستان (گرایش عمومی، تخصصی یا همگرایی در چهارچوب تخصصگرایی نرم) میپردازد و مسائل مربوط به آن، از جمله دیدگاه مدافعان گرایش عمومی و تخصصی (غیرعمومی)، تلاشها برای حل تعارض، و ارائه یک ساختار پیشنهادی برای برنامه درسی متوسطه (سهضلعی) مطرح میگردد. در نهایت، به شناسایی و بازشناسی مهارتهای اساسی زندگی در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات پرداخته میشود که شامل مواردی چون سواد اطلاعاتی، مدیریت دانش و تربیت شهروندی است؛ همچنین، تهدیدها و فرصتهای ناشی از فناوری اطلاعات و ارتباطات در زمینه آموزشوپرورش تحلیل میشود[۱].
بخش دوم: تربیت در ابعاد مختلف: در این بخش، ابتدا به تبیین و بازشناسی ظرفیت نظریههای ناظر به آموزش ارزشها در نظام آموزشی از منظر ارزشیابی پرداخته میشود و شش رویکرد اصلی آموزش ارزشها شامل رویکردهای فرهنگی، تلفیقی، هنری، خود شناختی، شناختی و کنشورزی شرح داده میشود. سپس، مدعای نظریههای رقیب برنامه درسی برای تربیت شهروند دموکراتیک با تأکید بر روایت شوآبی بررسی میگردد که این بحث شامل ضرورت مردمسالاری در نظام دینی، ملاحظات برنامهریزی درسی و ارزیابی نظریهها است. در ادامه، الگوی مطلوب برنامه درسی هنر برای دوره ابتدایی ایران معرفی میشود و اصول حاکم بر تربیت هنری و رویکردهای مرتبط مورد بحث قرار میگیرند[۲].
بخش سوم: طراحی برنامه درسی: این بخش با بحثی درباره سازواری رویکرد تلفیقی با نظریه ساخت و سازگرایی در طراحی برنامه درسی آغاز میشود. در ادامه، مفهوم و اصول بنیادی برنامه درسی، پارادایم عملیاتگرایی و محققان و نقش فلسفه و علم در تحول برنامه درسی مورد بررسی قرار میگیرد. همچنین، بازبینی مفهوم و تبیین جایگاه تحلیل در برنامههای درسی و آموزش با تأکید بر دوره ابتدایی مطرح شده و در انتها، بحثی درباره روند جهانیشدن و بومی ماندن برنامه درسی از منظر درون تعلیم و تربیتی اشکال (بازنمایی) دانش، ارائه میشود[۳].
بخش چهارم: فرایند یاددهی، یادگیری و سنجش؛ موضوعات این بخش شامل ماهیت تدریس و رابطه آن با یادگیری، رابطه ضروری میان یاددهی و یادگیری، و جمعبندی مرحلهای است. همچنین، بحثی درباره چرخش زیباشناسانه در تعلیموتربیت بهمنظور بهبود کیفیت آموزش در سطح خرد و کلان با الهام از علم هنر مطرح میشود. در ادامه، موضوع استانداردسازی فرایند تدریس و ارتقای کیفیت توهم یا واقعیت مورد بررسی قرار میگیرد. یکی از مباحث مهم این بخش، درباره انگاره حداکثری زیر نظام ارزشیابی (ارزشیابی از آموختههای دانشآموزان یا سنجش) است که در آن، جایگاه مطلوب برای طرح ارزشیابی سنجش محور در نظام آموزشی و مباحث مرتبط با ارزشیابی توصیفی مطرح میشود[۴].
بخش پنجم: پژوهش و روششناسی؛ در این بخش، ابتدا رابطه منطق روششناسی و سوبژکتیویسم (فلسفه روششناسی) بررسی میشود. سپس، طرح تحقیق اجمالی درباره پوزیتیویسم، اصول اولیه پوزیتیویسم یا مرگ حقیقت، و جمعبندی موضوع ارائه میشود. همچنین، به بررسی کندوکاو در ترجیحات روششناختی پژوهشگران حوزه تعلیموتربیت در ایران پرداخته شده و روشهای علمی و هنری (کمی و کیفی)، در پژوهشهای آموزشی معرفی میشوند[۵].
بخش ششم: تمرکزگرایی- تمرکززدایی؛ این بخش به مدیریت همزمان مدارج تمرکززدایی در نظام برنامهریزی درسی میپردازد. در اینجا الگوها، یافتهها و بایدها و نبایدهای اجرایی تمرکززدایی پیشنهادی ارائه میشود. در ادامه، فرهنگ خانواده بهعنوان مبنای مغفول در ساماندهی تعاملات آموزشی (تربیتی) خانه و مدرسه بررسی میشود و ضرورت تعیین مرزهای تعاملات خانه و مدرسه مورد بحث قرار میگیرد. بخش پایانی به تأمل در مفهوم تولید و تدوین برنامه درسی با تأکید بر نقشآفرینی جزء معنی در رخداد برنامه درسی میپردازد[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.