تنزیه انبیاء

تنزيه انبیا، اثر خسرو تقدسی‌نیا (معاصر)، در قالب سلسله دروس محمدهادی معرفت (309- 1385ش) تدوین شده است که به بررسی دقیق و اعتقادی مسئله عصمت پیامبران(ع) می‌پردازد. هدف اصلی آن تضمین صحت و درستی رسالت انبیای الهی(ع) با ارائه تفسیری صحیح و تأویل راستین آیات قرآن دراین‌خصوص است.

تنزیه انبیاء
پدیدآوران	معرفت، محمدهادی (نويسنده) تقدسی‌نیا، احمد (خسرو) (گردآورنده)
عنوان‌های دیگر	تفسیر موضوعی قرآن
ناشر	نبوغ
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1374ش
چاپ	1
موضوع	نبوت - عصمت - جنبه‌‏های قرآنی - تفاسیر شیعه - قرن 14
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	9ت6م 220/5 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

کتاب مجموعه 26 جلسه تفسیر موضوعی پیرامون عصمت و تنزیه انبیا(ع) است که توسط تهیه‌کننده در پنج بخش اصلی تنظیم شده است: بخش اول: عصمت پیامبران، بخش دوم: پیامبر اسلام(ص) قبل از بعثت، بخش سوم: سهو نبی، بخش چهارم: بررسی آیات متشابه درباره پیامبر اسلام(ص)، و بخش پنجم: بررسی آیات متشابه درباره پیامبران از آدم تا عیسی بن مریم(ع).

سبک نگارش

شیوه نگارش کتاب، مبتنی بر تحلیل و تفسیر موضوعی قرآن کریم است و مطالب به‌صورت پیوسته با استناد به آیات متعدد قرآن کریم و ارائه توجیه صحیح و تأویل راستین آنها مطرح می‌شوند.

گزارش محتوا

بخش اول: عصمت پیامبران(ع) این بخش، ابتدا به تشریح فلسفه ضرورت عصمت انبیا(ع) می‌پردازد، زیرا عصمت تضمین‌کننده اعتماد و اطمینان انسان‌ها به پیام الهی است. سپس مفهوم عصمت توضیح داده می‌شود؛ عصمت حالتی ملکه نفسانی و درونی است که انسان را از ارتکاب گناه بازمی‌دارد. این بخش مراتب هدایت را که منجر به رسیدن به مقام عصمت می‌شوند (فطرت، عقل، هدایت تشریعی و توفیق الهی) شرح می‌دهد. در پایان، دیدگاه‌های مختلف مذاهب اسلامی (شیعه، معتزله، اشاعره و حشویه) پیرامون عصمت و لغزش‌های کوچک پیامبران(ع) مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد و دیدگاه شیعه مبنی بر تنزیه مطلق پیامبران(ع) قبل و بعد از بعثت تبیین می‌گردد.

بخش دوم: پیامبر اسلام(ص) پیش از بعثت: محتوای این بخش بر بررسی عصمت پیامبر اسلام(ص) پیش از رسیدن به مقام نبوت متمرکز است. دلایل و شواهد متعددی از سیره و روایات ارائه می‌شود که نشان می‌دهد پیامبر(ص) از همان آغاز زندگی مورد لطف و عنایت ویژه خدا بوده، از پستی و آلودگی‌ها دور مانده و به همین دلیل به «امین» ملقب گردیده است. همچنین، این بخش به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا پیامبر(ص) قبل از بعثت پیرو شریعت پیامبران(ع) پیشین بوده است یا خیر، و استدلال می‌کند که ایشان تابع شریعت خود بوده‌اند و تنها از آیین ابراهیم(ع) پیروی می‌کردند.

بخش سوم: سهو نبی این بخش به‌تفصیل درباره امکان سهو (خطا) و نسیان (فراموشی) در پیامبران(ع) بحث می‌کند. آیات قرآن که ظاهراً دلالت بر سهو پیامبران (مانند حضرت موسی(ع) یا حضرت آدم(ع)) دارند، موردبررسی قرار می‌گیرند و به‌صورت منطقی و کلامی تبیین می‌شوند. همچنین، در این بخش، گزارش‌ها و احادیثی که در منابع فقهی اهل‌سنت و شیعه در مورد سهو النبی(ص) در نماز آمده، نقل و نقد شده است. دیدگاه‌های علمای شیعه مانند شیخ صدوق، شیخ طوسی و علامه حلی و نیز نظر علامه طباطبایی در این باره طرح و بررسی شده و دلایل بطلان اعتقاد به سهو در پیامبران به اثبات می‌رسد.

بخش چهارم: بررسی آیات متشابه درباره پیامبر اسلام(ص) این بخش به تحلیل آیاتی از قرآن که توسط منتقدان، موجب واردآمدن شبهاتی به عصمت پیامبر(ص) شده‌اند، می‌پردازد. موضوعاتی مانند مفهوم «وزر» (بار گناه یا سنگینی رسالت)، تفسیر «ذنب» در آیاتی که به آمرزش گناهان گذشته و آینده اشاره دارند، و همچنین مسئله «عتاب الهی» (مانند آیه «عَفَا اللَّهُ عَنْكَ») که در پی حوادثی چون جنگ بدر یا عدم اجازه به منافقین نازل شده‌اند، تحلیل می‌شوند. پاسخ‌های ارائه شده دلالت دارند که این تعابیر به معنای گناه یا عصیان نیستند، بلکه اشاره به مسائلی همچون ارتقای مقام، ترک اولی، یا مسائل اجتماعی دارند. در این بخش همچنین به‌نقد افسانه‌های ساختگی مانند داستان «غرانیق» پرداخته می‌شود.

بخش پنجم: بررسی آیات متشابه درباره پیامبران از آدم تا عیسی بن مریم(ع): این قسمت به بررسی شبهات و ابهامات قرآنی که درباره سایر پیامبران (مانند آدم، موسی، ایوب و مریم) مطرح است، می‌پردازد تا عصمت ایشان را تبیین کند. به‌عنوان‌مثال، در مورد حضرت مریم(ع)، خداوند پاداشی را در فصل تابستان و زمستان برای ایشان مهیا کرده بود که نشان از مراتب خاص قرب الهی اوست. در مورد حضرت ابراهیم(ع)، آیات مربوط به ابتلائات و آزمایش‌های الهی تبیین می‌شوند که نشان‌دهنده شایستگی و آمادگی ایشان برای مقام نبوت و امامت است. هدف کلی این بخش، نشان‌دادن این نکته است که آیات مربوط به انبیا، هنگامی که به‌درستی تفسیر شوند، هیچ تناقضی با مقام عصمت ندارند.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.