تفسير الخمسمائة آية من القرآن في الأمر و النهي و الحلال و الحرام
تفسير الخمسمائة آية من القرآن في الأمر و النهي و الحلال و الحرام، اثر ابوالحسن مقاتل بن سلیمان بن بشیر ازدى مروزى بلخى (حدود 80 تا 90-150ق)، تفسیر آیاتی از قرآن کریم در اوامر، نواهی و حلال و حرام است که در حقیقت همان تفسیر آیات الاحکام و در واقع، خلاصه یا گزیدهای موضوعی از تفسیر كبیر اوست.
| تفسير الخمسمئة آية من القرآن في الأمر و النهي و الحلال و الحرام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مقاتل بن سلیمان (نويسنده) حسین، نشات صلاحالدین (محقق) |
| ناشر | مرکز البحوث و الدراسات الإسلامیة |
| مکان نشر | عراق - بغداد |
| سال نشر | 1429ق - 2008م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تفاسیر فقهی - زیدیه - قرآن -- احکام و قوانین - حلال و حرام - فقه زیدی -- قرن 2ق. - تفاسیر زیدی - قرن 2ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 7ت7م 99/7 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اثر حاضر، دربردارنده شرح و تفسیر آیات الاحکام مربوط به حلال و حرام و اوامر و نواهی الهی است که بر اساس ابواب فقهی، مرتب شده است. تعداد عناوینی که موضوع تفسیر شامل آنها میشود، 166 عنوان است که بهمنظور سهولت در پیگیری و یافتن آنها، شمارهگذاری شده و بهعنوان سرفصلهای موضوعی، قرار داده شده است. تعداد آیاتی که مورد بحث، بررسی و تفسیر قرار گرفته است، در واقع، کمتر از پانصد آیه و با حذف مکررات، تقریبا 455 آیه است[۱].
بزرگان و علمایی چون ابن ندیم در «الفهرست»، ذهبی در «ميزان الاعتدال»، داودی در «طبقات المفسرين» و فؤاد سزگین، از این کتاب، نام برده و آن را به مقاتل نسبت دادهاند[۲].
رویکرد و روش مؤلف در این تفسیر، مبتنی بر ذکر عنوان مبحث یا فصل برای موضوع مورد بحث است؛ بنابراین گفته میشود: «تفسير كذا في السورة التي يذكر فيها كذا»؛ مانند: «تفسير التطوع مع المكتوبة في السورة التي يذكر فيها هل أتی علی الإنسان».
سپس آیه محل شاهد ذکر میگردد و به دنبال آن، سبب نزول آیه (اگر نزول آن به سبب سؤال یا حادثه معینی باشد) یا آنچه از احادیث رسول(ص) در تفسیر آن وارد شده، ذکر میشود؛ وگرنه اقوال صحابه و تابعین ذکر میگردد و برای تأیید قول آنها، به آیات قرآن استشهاد میشود. به دنبال امور مذکور، به مسائل متفرع و منشعب از آن مسائل پرداخته میشود و در صورت تعارض، به آیات ناسخ و منسوخ اشاره میگردد. گاهی هم از قرائات مختلف و احکام مبتنی بر آنها سخن میرود [۳].
قاعده تفسیری وی، مبتنی بر اصول زیر میباشد:
- تفسیر قرآن به قرآن؛
- تفسیر قرآن به سنت؛
- تفسیر قرآن به آثار صحابه؛
- تفسیر قرآن به آثار تابعین؛
- اعتماد بر برخی از علوم قرآنی در تفسیر[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق.