تاتهای قفقاز یا پارسیزبانهای جمهوری آذربایجان
تاتهای قفقاز یا پارسیزبانهای جمهوری آذربایجان تألیف مجید کریمی، تاتها یا پارسیزبانهای قفقاز جنوبی که موضوع این کتاب است، از جمله گروههایی هستند که عمدتاً در مرکز جمهوری آذربایجان یعنی از نیم جزیره آبشوران و باکو گرفته و تا غرب آن در شماخی و امتداد آن تا بخشهای شمال شرقی این کشور در قوبا زندگی میکنند.
| تاتهای قفقاز یا پارسیزبانهای جمهوری آذربایجان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کریمی، مجید (نویسنده) |
| ناشر | آرون |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1398 |
| شابک | 6ـ706ـ231ـ964ـ978 |
| موضوع | آذربایجان (جمهوری) تات ها,روابط قومی آذربایجان (جمهوری) |
| کد کنگره | DSR ۷۲/ت۱۵ک۴ ۱۳۹۸ |
ساختار
کتاب از چهار فصل تشکیل شده است.
گزارش کتاب
جمهوری آذربایجان کشوری است که از سال 1918 میلادی در جغرافیای تاریخی منطقۀ شروان و اران تشکیل گردید. این جمهوری دستکم مرکب از پانزده گروه قومی گوناگون است که طی چند هزار سال در کنار هم زیستهاند و از هم تأثیر گرفته و با هم تعامل داشتهاند. در میان گروههای قومی و زبانی، ردۀ اقوام ایرانی وجود دارد که عمدتاً شامل گروه مشخص زبانی تالشیها، تاتها و کردها است. تاتها یا پارسیزبانهای قفقاز جنوبی که موضوع این کتاب است، از جمله گروههایی هستند که عمدتاً در مرکز جمهوری آذربایجان یعنی از نیم جزیره آبشوران و باکو گرفته و تا غرب آن در شماخی و امتداد آن تا بخشهای شمال شرقی این کشور در قوبا زندگی میکنند.
تاتها یا ایرانیهای قفقاز یا پارسها اقوامی هستند که اسناد و مدارک تاریخی حکایت از حضور دستکم 2500 سالۀ آنها در شمال ارس دارد. منطقهای که اکنون جمهوری آذربایجان مینامند. تاتها یا پارسزبانها یا ایرانیتبارها سرنوشت پرفراز و نشیبی را در این پهنۀ جغرافیایی داشتهاند و برای مدت طولانی سیاست، حکومت، فرهنگ و هنر این سامان را رقم زدهاند. آخرین نمونۀ آن حکومت هزارساله شروانشاهان است که هم ایرانی شدند و هم ایراندوست بودهاند. ایرانیهای شروان بهتدریج با برافتادن دودمانهای شروانشاهان و سپس جداشدن از ایران در عهدنامۀ ترکمانچای در سال 1828 فرجام خوبی نداشتهاند و اکنون این گروه قومی و زبانی به گونۀ جزایر پراکنده و دور از هم به حال خود رها شدهاند.
هدف و مسئلۀ اصلی در این کتاب آن است که ریشۀ قومی، تاریخی و زبانی و علت نامگذاری تاتها چیست؟ تاتها چه قومی هستند و چه حضوری در این حوزۀ تاریخی داشتهاند و سیر تکوینی تاریخی آنها چگونه بوده است؟ این پژوهش نگاهی به این روند دارد و پاسخی به چیستی و هستی تاتهای جمهوری آذربایجان میدهد. دربارۀ رابطۀ شروان و اران (آلبانیای قفقاز) با ایران و ایرانتباران توضیح داده میشود و این رابطه تبیین شده است.
همچنین در این کتاب دو مسئله فرعی مدنظر بوده است. نخست آنکه پراکنش جمعیتی تاتهای جمهوری آذربایجان در کجاها است و چه تغییرات جمعیتی در میان ایرانتبارها در جغرافیای قفقاز جنوبی رخ داده است. سرانجام اینکه وضعیت آنها در سه وجه زبانی، اجتماعی و سیاسی چیست؟ در طرح مسائل فرعی پاسخ به این سؤال داده شده که از چه رو زبان ایرانی (تاتها) در این حوزۀ جغرافیایی جای خود را به زبان ترکی و روسی داده است؟[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات