تأویل و تفسیر نگاره‌های ایرانی - اسلامی بر پایه‌ی نجوم
| تأویل و تفسیر نگاره‌های ایرانی - اسلامی بر پایه‌ی نجوم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صرامی، عارفه (نویسنده)
شمس‌الدین، سیده شبنم (نویسنده) مختاریان، بهار (پیشگفتار) |
| ناشر | نشر انسان‌شناسی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۸ |
| شابک | 6-3-95526-622-978 |
| کد کنگره | |
تأویل و تفسیر نگاره‌های ایرانی - اسلامی بر پایه‌ی نجوم، تألیف عارفه صرامی - سیده شبنم شمس‌الدین با پیشگفتاری از بهار مختاریان، کوششی است در کاربست روشی در تفسیر و تأویل تصویر. این کتاب در صدد نشان دادن تصاویر تاریخی، اشکال و صور صرف نیست، بلکه اسنادی‌اند حامل و حاوی روح فرهنگ و تاریخ.
گزارش کتاب
خاستگاه و پیشینه‌ی تفسیر تصویر به تعبیری به تجربه‌ی چشم ها در حوزه‌ی زبان باز می‌گردد. هر بیننده و هر مفسری، از منظر تاریخ هنر که بنگریم، به نوعی در امر تفسیر دخیل می‌شود. به سخنی، هر بیننده‌ای از نوعی تطبیق پوشیده و پنهان میان تصویر و کاربرد زبان عمل می‌کند که چنین تطبیقی درجایی دیگر صورت نمی بندد. در ظاهر امر، تفسیر تصویر در حقیقت با ترجمه‌ی میان این دو حوزه سرو کار دارد؛ ترجمه‌ای که در پی هویت تصویر و واژه است؛ یا به عبارتی دیگر، در پی رابطه‌ای انطباقی و گاه متباین میان آن چیزی است که در زبان تصویری و زبان در معنی اخص آن درک و دریافت می‌شود. باری، تفسیر در صدد فهم و دریافت معناست. از منظر علمی، حاصل چنین روندی باید با روش‌هایی مستدل همراه شود و پیوسته سنجیده و ارزیابی شود. اگرچه تفسیر تصویر بیرون از چهارچوب زبان ممکن و مقدور نیست، برقراری پیوند و انطباق این دو نیز ساده نیست. صفحات پیش رو کوششی است درکاربست روشی در تفسیر و تأویل تصویر. غالب پژوهش‌ها در حوزه‌ی تحقیق در باب نمادها و نشانه‌ها، با وجود اتحاذ رویکردها و روش‌های متفاوت، می‌کوشند پیوند متن و تصویر - زبان و ایماژ - را نشان دهند. دو پژوهش این کتاب نیز در صددند نشان دهند تصاویر تاریخی، اشکال و صوری صرف نیستند، بلکه اسنادی اند حامل و حاوی روح فرهنگ و تاریخ. این تصاویر متضمن وحدتی از کلام و تصویر یا صورت و معنا هستند و فقط با به کارگیری منابع و مآخذی از حوزه‌های گوناگون دانش می‌توان جایگاه و معنای آن‌ها را در فرایند درهم تنیده و پیچیده‌ی تاریخ و فرهنگ به منزله‌ی نمادهایی واجد معنا بازشناخت. در این فرایند، ارتباط و استناد این نمادها هرچه بیشتر با شواهد و قراینی از حوزه‌های مختلف فرهنگ همراه باشد، هر شاهدی ما را قدمی به درک معنای آن‌ها نزدیک تر خواهد کرد.
کاربست رویکرد و روش علمی در تأویل و تفسیر داده‌های تاریخی در دو پژوهش این کتاب نشان می‌دهد معنای تصاویر از رهگذر اشراق و ادراکی بی واسطه و جز آن، خود را بر ما منکشف و آشکار نمی‌سازد و به خودی خود نیز سخن نمی گوید. در این تصاویر، جلوه‌ای از باورها و معرفت و علم و آیین‌های گذشته مضمر و مستتر است که پرده برگرفتن از آن‌ها در گرو بررسی دقیق یکایک اجزا و عناصر آن هاست.
روشی که پژوهندگان این دو گفتار در تجزیه و تحلیل داده‌های تاریخی آن اختیار کرده‌اند روش آیکون نگاری و آیکون‌شناسی است که واضعان اصلی آن واربورگ - پانوفسکی بوده‌اند و شاید توضیحی موجز و مختصر در باب وجه تسمیه‌ی این روش تحلیلی - تفسیری بتواند اهمیت جایگاه آن را در تأویل تاریخ هنر، روشن و ضرورت گزینش چنین روشی را در تأویل نگاره‌های هنر ایرانی - اسلامی توجیه کند:
بخش اول: آیکون نگاری «دو ماهی» در هنر ایرانی - اسلامی
بخش دوم: آیکون نگاری زحل و کارکردهای آن در عالم صغیر[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران