بیت الأحزان في ذکر أحوالات سیدة نساء العالمین فاطمة الزهراء علیهاالسلام
| بیت الأحزان في ذکر أحوالات سیدة نساء العالمین فاطمة الزهراء علیهاالسلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قمی، عباس (نويسنده) |
| ناشر | دار التعارف للمطبوعات |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1419ق - 1998م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ق8ب9 27/2 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
بیت الأحزان في ذکر أحوالات سیدة نساء العالمین فاطمة الزهراء علیهاالسلام، نوشته محدّث مخلص شیخ عباس قمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق)، گزارشی تاریخی از حوادث غم‌انگیز دوره پایانی زندگی حضرت صدیقه طاهره و راضیه مرضیه سلام‌الله‌علیها و جهاد بزرگ ایشان در دفاع از ولایت امام علی علیه‌السلام است.
تفاوت نسخه
نسخه‌ای از این کتاب قبلا به نام بيت الأحزان في مصائب سيدة النسوان سلام‌الله‌علیها معرفی شده است و در اینجا به جهت ضیق مجال فقط برخی از موارد اختلاف بیان می‌شود:
- نسخه معرفی‌شده پیشین، برای اولین‌بار بر اساس (نسخه‌ای خطی به قلم شیخ عباس قمی شامل 127 صفحه محفوظ در نزد نوه نویسنده؛ حسین محدّث‌زاده) با مقدمه و تحقیق باقر قربانی‌زرین به‌صورت علمی و روشمند تصحیح و سال 1389ش. از سوی "کنگره بزرگداشت محدث قمی" به مناسبت هفتادمین سالگرد درگذشت ایشان، در قم منتشر شده است. [۱]
- نسخه فعلی، در بیروت سال 1419ق. انتشاریافته ولی تصحیح علمی و روشمند نشده از جمله به این دلیل که بدون تعیین مشخصات نسخه‌های خطی، گاه در برخی موارد به ذکر نسخه‌بدل (با علامت "خ ل") پرداخته است مثلا در شعر امام علی علیه‌السلام درباره مرثیه رحلت حضرت فاطمه(س) نسخه‌بدل "ممات" را "فراق" و نسخه‌بدل "واحداً بعدَ واحدٍ" را "فاطمة بعد احمد" دانسته است.[۲] و به این صورت، تعیین نسخه‌بدل، با (ابهام از نظر منبع و اعتبار) همراه شده است. تعداد نسخه‌های خطی مورداستفاده نیز مشخص نشده است ولی می‌توان گفت باتوجه‌به ذکر نسخه‌بدل و تعبیر "هکذا في النسختین من الکتاب" [۳] دست‌کم 2 نسخه بوده است.
دستخط نویسنده
در نسخه(قربانی‌زرین) یک صفحه نمونه (18 سطری) از دستخط نویسنده؛ شیخ عباس قمی، به زبان عربی با عنوان (في معنی الزهراء) یعنی معنای واژه زهراء درج شده که برگرفته از روایات اهل‌بیت(ع) و از جمله از امام جعفر صادق(ع) است.[۴]
تقریظ
تقریظی شاعرانه در مدح این کتاب شامل 8 بیت سروده ادیب دانشمند میرزا فضل‌الله آل داوود معروف به بدایع‌نگار نیز در نسخه(قربانی‌زرین) ذکر شده است. این شاعر در ابیاتش از جمله با تعبیر "شادَ بیتَ الأحزان في هذه الدن‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ــ‍ی‍ا لبیت السرور یوم النشور"، اخلاص نویسنده را ستوده و کتاب بیت الأحزان را که به معنای خانه سوگواری است سرمایه شادمانی در روز قیامت دانسته است. [۵]
اختلاف توضیحات فارسی
- گاهی ترجمه لغات عربی به فارسی در پاورقی‌های این نسخه آمده مثلا در توضیح معنای "فأجیفي الباب" بعد از بیان معنا به زبان عربی افزوده شده است: یقال بالفارسیة: "درب را به روی خود ببند." و در توضیح معنای "عِذق" نیز اضافه کرده: یقال بالفارسیة: "خوشه"[۶] ولی در نسخه(قربانی‌زرین) نیامده است.
- گاهی برعکس مورد مذکور: در نسخه قبلی توضیحات فارسی به نقل از شیخ عباس قمی (مشخص شده با تعبیر "منه(ره)") آمده؛ ولی در نسخه حاضر نیامده: مثلا "ارذاء" را به (اشک ریختن) و "اسجام" را به (روان کردن اشک) و "شیهم" را به (خارپشت نر بزرگ خار) و "الصلّ" را به (مار باریک) ترجمه کرده است.[۷]
ساختار
هرچند متن هر دو نسخه یکسان است و هیچ‌یک خاتمه ندارد؛ ولی درباره ساختار کتاب در نسخه قبلی، نکته‌ای در پاورقی یادآوری شده که در این نسخه از آن غفلت شده است:
بر خواننده پنهان نماند که نویسنده در مقدمه گفت که این کتاب خاتمه دارد ولیکن همان‌طور که می‌بینید خاتمه‌ای وجود ندارد.[۸]
مآخذ مصحح
در نسخه حاضر فهرست منابع مورداستفاده در تصحیح، تنظیم نشده؛ ولی در نسخه(قربانی‌زرین) فراهم است: مصحح از 101 کتاب به زبان عربی (روایی، تاریخی، تفسیری و...) استفاده کرده است.[۹]
پانویس
- ↑ بيت الأحزان في مصائب سيدة النسوان سلام‌الله‌علیها، ص7.
- ↑ متن کتاب، ص 195. پاورقی2 و 3.
- ↑ همان، ص 98. پاورقی1.
- ↑ بيت الأحزان في مصائب سيدة النسوان سلام‌الله‌علیها، ص17.
- ↑ بيت الأحزان في مصائب سيدة النسوان سلام‌الله‌علیها، ص19- 20.
- ↑ متن کتاب، پاورقی1 و 2، ص25.
- ↑ بيت الأحزان في مصائب سيدة النسوان سلام‌الله‌علیها، پاورقی2، 5 و 6. ص72.
- ↑ بيت الأحزان في مصائب سيدة النسوان سلام‌الله‌علیها، پاورقی7، ص189.
- ↑ بيت الأحزان في مصائب سيدة النسوان سلام‌الله‌علیها، ص190- 196.
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب
- بيت الأحزان في مصائب سيدة النسوان سلام‌الله‌علیها