بونی، احمد بن علی
| نام | بونی، احمد بن علی |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | علی |
| متولد | |
| محل تولد | بُونه |
| رحلت | 627ق برابر با 1230م |
| اساتید | ابوعبدالله قرشى |
| برخی آثار | شمس المعارف الکبری
شمس المعارف الصغری المعروف بشمس المعارف و لطائف العوارف الصغری |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03329AUTHORCODE |
بونى، ابوالعباس احمد بن على بن يوسف قُرَشى، (متوفای پس از 627ق)، ملقب به محيى‌الدين، تقى‌الدين و شرف‌الدين، صوفی، از مردم بندر بونه و از نامورترين مؤلفان عرب در علوم غريبه و علم حروف است.
ولادت
وی اصلاً از اهل بُونه * (= عَنّابِه) بود. شهری باستانی که رومیان در ساحل دریای مدیترانه ساخته بودند و به دلیل فراوانی عناب به عنابه معروف بود.
تحصیلات
از منابع متقدم، آگاهى چندانى درباره زندگى و تحصيلات او به دست نمى‌آيد. بونى خود در پايان «شمس المعارف»، از استادان خويش از جمله ابوعبدالله قرشى (599ق / 1203م) و ابوالحسن حرالى (متوفای 637 يا 638ق) نام برده است. بونى از كبار مشايخ زمان خود بود و با دانشمندان مغرب و مصر مصاحبت داشت و دانشمند مشهور، ابن سبعين از شاگردان او بود.
وفات
او پس از 627ق / 1230م در قاهره درگذشت و درگورستان قرافه به خاک سپرده شد.
آثار
در منابع، بيش از 40 اثر در علم حروف، جفر، اعداد، اسماء الهى و جز آن به بونى منسوب شده است.
برخى از اين آثار، به‌ويژه «شمس المعارف» و «اللمعة النورانية»، به‌زودى شهرتى همسنگ آثار مجريطى، غزالى و ابن عربى يافتند.
البته برخى از اين آثار، تلخيص يا برگرفته از برخى ديگر (به‌ويژه شمس المعارف) است و نيز گاه دست‌نوشته‌هاى يك اثر، نام‌هاى گوناگون دارند.
بونى در آثار خود به موضوعاتى چون فضايل حروف الفبا، بسمله، اسماء الهى، برخى آيات و سور قرآن و ادعيه و نيز حرز، طلسمات، جداول وفقى و جادويى كه به نظر وى موجب تصرف در طبيعت و كائنات است، توجهى ويژه دارد. وى بر آن است كه شيوه آگاهى از راز تناسب ميان حروف، اعداد و جز آنها، ذوقى، شهودى و نيازمند توفيق الهى است و علوم و قياسات عقلى را بدان راهى نيست. ابن خلدون، بونى را از اصحاب طلسمات و شيوه او را شرعاً ممنوع و غير قابل اعتماد دانسته است.
بونى همچون بيشتر معتقدان به علوم غريبه براى درمان بيمارى‌هایى چون قولنج، وبا، ذات‌الجنب، چشم‌درد، صرع و نيز آسان‌زايى، شيوه‌هاى غريب ياد كرده است.
در آثار بونى، عناصر و اسامى سريانى و عبرى و نيز نشانه‌هایى از جادوى دوره يونانى‌مآبى و خرافات رايج در شرق و شمال افريقا به چشم مى‌خورد؛ بااين‌حال، منابع بونى احتمالاً بيشتر ريشه در فرهنگ مردم دارد. تأثير عناصر ایرانى نيز بر آثار بونى از آنجا پيداست كه وى - به زعم شيبى براى نخستين بار - الفبا را با در شمار آوردن 4 حرف «پ، چ، ژ، گ»، 32 حرف دانسته است كه در آغاز آفرينش به آدم آموخته‌اند.
برخى از آثار بونى از اين قرار است:
- شمس المعارف و لطائف العوارف؛
- اللمعة النورانية في الاوراد الربانية؛
- الاصول و الضوابط المحكمة كه مقدمه‌اى بر علوم خفيه است به همراه 3 اثر ديگر بونى به نام‌هاى «شرح الجلجلوتية الكبرى»، «بغية المشتاق في معرفة وضع الاوفاق» و «شرح البرهتية» (معروف به شرح العهد القديم)، در يك مجلد به نام «منبع اصول الحكمة» چاپ شده است.
منابع مقاله
دايرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 13، ص40 - 42، محمدحسين احمدى.