بررسی جایگاه شعر دکتر شفیعی کدکنی در شعر معاصر
بررسی جایگاه شعر دکتر شفیعی کدکنی در شعر معاصر تألیف حسن گلمحمدی، مجموعه مقالاتی که در این کتاب آمده است، کوششی است برای شناخت تطبیقی و تحلیلی از جایگاه شعر استاد شفیعی کدکنی در ادبیات معاصر.
| بررسی جایگاه شعر دکتر شفیعی کدکنی در شعر معاصر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | گلمحمدی، حسن (نویسنده) |
| ناشر | جامی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| شابک | 0ـ396ـ176ـ600ـ978 |
| کد کنگره | |
گزارش کتاب
اگر چه برای تعیین جایگاه شعر و شاعر ملاک سنجش و ارزیابی خاصی وجود ندارد؛ ولی به گمان نگارنده، اساتید، کارشناسان و منتقدان شعر و ادب فارسی میتوانند با استفاده از روشهای تحلیلی و نقد علمی و آکادمیک و توجه به ادبیات تطبیقی و نظرسنجی عمومی و اختصاصی شعر یک شاعر را با شاعران دیگر مقایسه و ارزیابی کنند. نیروی خاصی در درون و ذهن شاعر هنگام سرودن شعر موجب ایجاد جذبه و الهام میگردد و حاصل سروده شاعر را موجب میشود، در رابطه با پیچیدگیهای شعر استاد شفیعی باید قبول کرد که نرمافزار ذهن او مشحون از افکار، اندیشهها و یافتههای تحقیقات ادبی، تاریخی، عرفانی، انسانشناسی، ادبیات عرب و... است.
در شعرهای دکتر شفیعی حالتهایی است ـ بهویژه در اشعار اولیۀ ایشان که هنوز استاد این اندازه غرق در مسائل تحقیقی و پژوهش نشده بودند ـ که فهم و درک آنها آسانتر است و در خواننده تأثیر بیشتری میگذارد. نگارنده معتثد است سرودههای دکتر شفیعی کدکنی به لحاظ مقایسهای و تحلیلی در جایگاه و ردیف دوم شعر معاصر فارسی قرار میگیرد. تعداد کمی از اشعار استاد که به دور از این هجوم اندیشههای تحقیقاتی به ذهن او آمده و سروده شده، زیبا و دلچسب و پر از مخاطب است. بدیهی است که جایگاه و ردیف اول شعر فارسی، متعلق به نیما، شاملو و اخوان است.
مجموعه مقالاتی که در این کتاب آمده است، کوششی است برای شناخت تطبیقی و تحلیلی از جایگاه شعر استاد شفیعی کدکنی در ادبیات معاصر.
اولین نوشتار کتاب دربارۀ بررسی جایگاه شعر شفیعی کدکنی در ادبیات معاصر است. در یک بررسی کلی میتوان گفت استاد شفیعی شاعری است فرمالیست و ایدئولوگ. آدم ایدئولوگ به یک ایدئولوژی اعتقاد دارد؛ اما ذهن او در طول دوران زندگی ادبی و فرهنگیاش از یک ایدئولوژی ثابت و یکسان تبعیت نکرده است، بلکه بسته به زمان و شرایط سیاسی و اجتماعی و بهویژه نوع ارتباط و تعامل خود را افراد و سازمانها، تحت تأثیر ایدئولوژیهای غالب آن زمان تغییر تفکر و تعامل داده است.
مانیفست فکری و ذهنی او در گذر دوران عمر ادبی و فرهنگی او تغییر و تحولات زیادی داشته است. نوشتار دوم کتاب اختصاص به بررسی مانیفست فکری و ذهنی دکتر شفیعی کدکنی اختصاص دارد. شاعری از نظر استاد شفیعی کدکنی بر هر کار ادبی و فرهنگی او رجحان و برتری دارد. در سومین نوشتار این کتاب دیدگاههای ایشان دربارۀ شعر و شاعری از منظر تحلیلی و تطبیقی نقد و بررسی شده است. گلمحمدی در نوشتار چهارم این کتاب به این پرسش پاسخ میدهد که چرا شفیعی کدکنی شاعر آوانگارد نیست؟
دکتر شفیعی کدکنی علاقهای به حضور زن در اشعارش نشان نمیدهد؛ برای مثال در شعر «زن نیشابور» چهرۀ زن به دلیل نیشابوریبودن او و پرداختن به کارهایی است که انجام میدهد، آن هم نه از لحاظ زیبایی ظاهر و صورت، بلکه از نظر زیبایی باطن و درون. در پنجمین نوشتار این کتاب سیمای زن و مفهوم عشق در شعر شفیعی کدکنی بررسی شده است.
نقد و بررسی شعر «دیباچه» و قصیدۀ غوکنامه، تأثیرپذیری شفیعی کدکنی از ایدئولوژی چپ و... دیگر نوشتارهای این کتاب را شکل میدهند.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات