ایران‌نامه؛ چهل نامه، چهل شهر
| ایران‌نامه؛ چهل نامه، چهل شهر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حقگو، جمشید (نویسنده) |
| ناشر | رسانش نوین |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1396 |
| شابک | 6ـ92ـ7792ـ600ـ978 |
| کد کنگره | |
ایران‌نامه؛ چهل نامه، چهل شهر (1344 ـ 1348) تألیف جمشید حقگو، این کتاب دربرگیرندۀ مجموعه نامه‌هایی از نویسنده است در زمینه ایران‌شناسی که در حاشیه سفرهای گروه تحقیقاتی دانشگاه تهران بین سال‌ها 44ـ48 از ویژگی‌های زندگی و سنن و آداب مردم مناطق مورد مطالعه به پدر خود نوشته بود.
ساختار
کتاب از چهل نامه تشکیل شده است.
گزارش کتاب
این کتاب دربرگیرندۀ مجموعه نامه‌هایی از نویسنده است در زمینه ایران‌شناسی که در حاشیه سفرهای گروه تحقیقاتی دانشگاه تهران بین سال‌ها 44ـ48 از ویژگی‌های زندگی و سنن و آداب مردم مناطق مورد مطالعه به پدر خود نوشته بود.
نویسنده در مقدمۀ کتاب دربارۀ شکل‌گیری این دورۀ مطالعاتی می‌نویسد: «بعد از پایان دورۀ نظام وظیفه دوباره به دانشگاه برگشتم و به عضویت مؤسسه تحقیقات اقتصادی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، درآمدم و در اولین کار تحقیقاتی همراه سایر همکاران در مؤسسه، برای مطالعه وضعیت اقتصادی و اجتماعی حوزه آب‌خور رودخانه زاینده‌رود، به اصفهان رفتیم. این مطالعه از جمله پیش‌مطالعات طرح سدّ زاینده‌رود بود. در انجام این مطالعات از ده پل‌کله، در 50 کیلومتری غرب اصفهان، تا منطقه رودشت، در 70 کلیومتری شرق آن، جلگه زاینده‌رود را تقریباً ده به ده گشتیم و بررسی کردیم. حاصل کار این گروه تحقیقاتی یک گزارش اقتصادی بود که همان موقع از طرف سازمان برنامه به چاپ رسید و از لحاظ شخصی، هر یک از همسفران به فراخور ذوق، بهره‌هایی از این سفرها و مطالعات با خود به ارمغان آوردند و بهره من همین نامه‌ها بود به اضافه عکس‌هایی که از مردم و زندگی آنها گرفته بودم که خود یک گزارش مصور مفصلی می‌طلبد. در سفرهای مشابه بعدی، تجارب بیشتری به‌دست آمد. از جمله طرح تحقیقاتی شرکت‌های سهامی زراعی بود که در بعضی نقاط کشور به طور نمونه، به تقلید از بعضی کشورهای سوسیالیستی، از طرف دولت تشکیل یافته بود که نظام کشاورزی در نقاط روستایی را تقریباً اشتراکی و مثل کیبوتس و کالخوز در‌می‌آورد. همچنین شرکت‌های تعاونی روستایی در سطح کل کشور که آنها هم ساخته و پرداخته دولت بودند، جهت تأمین اعتبار مالی برای کشت و کار کشاورزان. این طرح برای دانشگاه یک مطالعه علمی و تحقیقاتی بود و برای ما یک غنیمتی که به برکت آن اطلاعات و آموخته خود را از میهن پهناورمان کامل‌تر نماییم».
در طول این سفرها نویسنده از این نامه‌نوشتن‌ها و عکس گرفتن‌ها، غافل نمانده، به هر شهر و دیار و کوره‌دهی که رسیده، در کنار پرسشنامه‌های تحقیقاتی، مشاهدات روزانه خود را به صورت نامه نوشته است. البته غیر از دو سه نامه اولیه، بقیه نامه‌ها به مقصد ارسال نشده است. ولی به عنوان یک روش نگارش سفرنامه و خاطره‌نویسی، چارچوب نامه حفظ شده است. بنابراین در این نامه‌ها، سعی شده است که شرحی در حد یک نامه ارائه شود، تا در عین کوتاهی و سادگی، ادای مطلب در رساندن مطلوب نیز شده باشد و در واقع این نامه‌ها مشاهداتی است که چهره مناطق مورد مطالعه را در حد یک نامه به تصویر کشیده است.
هر نامه عنوانی دارد که از متن آن گرفته شده است. در هر نامه یک موضوع خاص از ویژگی‌های یک شهر و یا دهی تکیه شده است. گاه پای صحبت کدخداست و گاه نقال ده و یا دهقان صاحب نسق و یا خوش‌نشین خانه‌به‌دوش. گاهی هم شرحی است از خانه و کاشانه این مردم و اشاراتی به زندگی و چگونگی گذران آنها، یا دیداری است از محل کار و فعالیت آنها، از کاشت و برداشت، از کارگاه‌های قالی‌بافی، از قنات‌هایی که زندگی‌شان به آن وابسته است. از بهداشت، از سواد و آداب و رسوم و باورهای اجتماعی، از قصه‌ها و غصه‌ها، از بلای زلزله و مردم زلزله‌زده، از خرابه‌ها و آثار گذشتگان، از قلعه‌ها و از بقعه‌ها و از مرز و مقبره‌ها و بالاخره از فرهنگ طنز ایرانی، از شعر و مثل‌ها و گذری گذرا به تاریخ و جغرافیای هر منطقه ... .[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات