النتف في الفتاوي
| النتف في الفتاوي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سغدی، علی بن الحسین (نويسنده)
ناهی، صلاحالدین (مصحح) ناهی، صلاحالدین ( مقدمه نويس) |
| ناشر | دار الفرقان ** مؤسسة الرسالة |
| مکان نشر | اردن - عمان ** لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1404ق - 1984م |
| چاپ | 2 |
| موضوع | فقه اهل‌سنت - اسئله و اجوبه,فقه حنفی - اسئله و اجوبه,فتا‌وی حنفی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP ۱۷۴/۵/الف۲ن۲ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
النتف في التفاوی اثر ابوالحسن علی بن حسین بن محمد سغدی (متوفی 461ق/ 1068م)، در فقه کاربردی، بر اساس فقه حنفی که با تحقیق و تعلیقات صلاحالدین ناهی، منتشر شده است.
به رغم توجه به میراث پیشینیان در فقه و تبویب آراء و نظرات آنان از سوی بسیاری از فقیهان مذاهب، بعضی از عالمان حنفی در اندیشه فقه کاربردی بودند و این اندیشه آنان را بر آن داشت تا بیش از نظریه‌پردازی، به جنبه‌های کاربردی فقه توجه بیشتری داشته باشند و اثر حاضر، نمونه‌ای از این رویکرد است[۱].
مؤلف کتاب، فقیه و قاضی بوده و روش وی در تألیف آن، این است که در همه باب‌های گوناگون فقهی، به ذکر احتمالات ممکن می‌پردازد. بر پایه این دیدگاه، می‌توان واقعیت‌های اجتماعی عصر او را از طریق فتواهایش دریافت. برای نمونه به هنگام بحث از احکام فقهی سفر، تقسیم‌بندی سغدی از سفر بی‌نظیر و ناظر به واقعیت‌های زمانه اوست. او می‌نویسد: «مردم در موضوع مسافرت کردن یا مقیم بودن، دو گروهند: یا خود اراده سفر و اقامت می‌کنند و یا به اعتبار تابعیت از دیگری مسافر یا مقیم محسوب می‌شوند. گروه اخیر پنج مصداق دارند: اول، سپاهیان همراه فرمانده؛ دوم، بردگان همراه مولا؛ سوم، زنان شوهردار؛ چهارم، کارگر همراه استادکار؛ پنجم، طلاب علم همراه عالم در هنگامی که ملازم اویند و با سفرش سفر می‌کنند و با اقامتش مقیم می‌شوند»[۲].
با توجه به این که در سده پنجم هجری سفرهای جنگی فراوان بوده و برده‌داری و برده‌فروشی نیز رونق داشته و مهاجرت‌ها و ملازمت استادان فراوان و از پدیده‌های رایج عصر، به‌ویژه در ماوراء النهر بوده است. واقع‌گرایی سغدی را بیشتر و بهتر می‌توان درک کرد[۳].
همچنین آراء فقهی او در باب دیگر موضوعات رایج این دوره در ماوراء النهر مانند اجاره کشتی، اجاره خیمه و چادر و اسلحه و بحث مفصل درباره راهزنان و احکام راهزنی، از نمونه‌های بارز این کارکردگرایی فقهی است؛ آراء سغدی همچنین می‌تواند سادگی و عملی‌تر بودن بیشتر فقه حنفی را در مقیاس با مذاهب دیگر اهل سنت نشان دهد؛ مثلا شرایط اقامه نماز جمعه در آبادی‌ها یا نماز جماعت در کشتی‌ها از نمونه‌های قابل ذکر و عنایت است[۴].
پانویس
منابع مقاله