المنتخب من غريب كلام العرب

المنتخب من غریب کلام العرب، تألیف ابوالحسن علی بن حسین الهنائی الأزدی معروف به کراع النمل (متوفی 310ق)، از مهم‌ترین فرهنگ‌های لغت تخصصی در حوزه واژگان نادر و دشوار زبان عربی است که در قرن چهارم هجری به رشته تحریر درآمده است.

المنتخب من غريب كلام العرب
پدیدآوران	کراع النمل‌، علی‌ بن‌ حسن‌ (نويسنده) عمری، محمد (محقق)
ناشر	جامعة أم القری. معهد البحوث العلمية و إحياء التراث الإسلامي
مکان نشر	عربستان - مکه مکرمه
سال نشر	1409ق - 1989م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	3
کد کنگره	/ک4م8 6620 PJ
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اهمیت و جایگاه کتاب

1. این اثر نوشته عالم لغوی از متقدمان در تألیف کتب لغوی است.
2. این کتاب مشتمل بر مفرداتی است که در کتب لغت از آن نقل شده و لذا دلالت بر آن دارد که از مصادر اولیه لغت است.
3. این کتاب از کتب فقه اللغة که به معاجم معانی لغت اهتمام داشته و جز المخصص ابن سیده، کتابی حجیم‌تر از آن نمی‌یابیم.‏

ساختار و محتوای کتاب

کتاب از سه بخش تشکیل شده است:

بخش اول: معاجم موضوعات (واژه‌نامه موضوعی): این بخش که حدود دو سوم کتاب را شامل می‌شود، واژگان را بر اساس موضوعات مختلف طبقه‌بندی کرده است. این باب با ذکر اعضای انسان و سپس غیر انسان آغاز شده است.

بخش دوم: أبواب اللغات في الأسماء والأفعال: این بخش به تحلیل ساختاری واژگان می‌پردازد و شامل بررسی اوزان صرفی، تحلیل آواشناسی و مطالعه دلالت‌های معنایی است.

بخش سوم: که مشتمل بر 136 باب که حاوی موضوعات متنوعی است که تحت عنوان واحدی نمی‌گنجد. در مجموع کتاب شامل 335 باب است.

یکی از محققین، کراع را در ترتیب بعضی ابواب مضطرب دانسته: به دنبال باب نشاط باب کلام و گریه و خنده و پس از آن باب کسالت و سکوت و سپس دوباره باب نشاط می‌‌آید اما محقق کتاب این اضطراب را نمی‌پذیرد.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.