الرسالة الوعائية

الرسالة الوعائية
پدیدآوران	احسائی، احمد بن زین‌الدین (نویسنده) دباب، صالح احمد (محقق)
ناشر	مؤسسة شمس هجر
مکان نشر	لبنان - بيروت
چاپ	2
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الرسالة الوعائية، اثر احمد بن زین‌الدین احسایی، رساله‌ای است کوتاه و مختصر پیرامون ظروف سه‌گانه ابد، دهر و زمان که توسط صالح احمد دباب، تحقیق شده است.

ساختار

کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب بدون تبویب و فصل‎بندی، در موضوعات و عناوین متعدد و مختلف، سامان‌دهی شده است.

نویسنده در این کتاب، به بحث پیرامون سه مقوله ابد، دهر و زمان پرداخته و آنها را ابتدا از دیدگاه عامه مردم و سپس از نظر متکلمین بررسی نموده و در نهایت، قول حق در این‌باره را که همان قول اهل‎‌بیت(ع) می‌باشد، بیان نموده است.

گزارش محتوا

در مقدمه، زندگی‌نامه تقریبا مفصلی از نویسنده ذکر گردیده و به موضوع کتاب، اشاره شده است..

نویسنده در ابتدای کتاب، به این موضوع اشاره دارد که اوقات به قول مطلق در کلام عامه مردم، پنج بخش می‌باشد که عبارتند از: ازل، سرمد، ابد، دهر و زمان؛ اما در نزد متکلمین، سه مورد اول، ظرف زمان قدیم بوده و ازل اول است و ابد آخر و سرمد مابین این دو که نویسنده آن را قبول نداشته و آن را اشتباه می‌داند.

وی در ادامه، با ذکر روایاتی، از جمله خطبه 65 نهج‌البلاغه: «لَمْ تَسْبِقْ لَهُ حَالٌ حَالًا فَيكونَ أَوَّلًا قَبْلَ أَنْ يكونَ آخِراً وَ يكونَ ظَاهِراً قَبْلَ أَنْ يكونَ بَاطِناً» (خداوندى را که پیشى نجسته است صفتى یا حالى از او، صفت یا حالى دیگر را. بدین معنى، که اول باشد پیش‎تر از آنکه آخر باشد و آشکار باشد پیش‎تر از آنکه نهان باشد)، به بیان نظریه حق در مسئله، که همان نظر اهل‎‌بیت(ع) می‌باشد، پرداخته است و «ازل» را خود ذات صرف و خالص که همان خود «ابد» است، دانسته و در ادامه به توضیح اصطلاحاتی همچون: «سرمد»، «دهر»، «لوح محفوظ»، «طبقات لوح محفوظ»، «قضاء و قدر» و «عالم ذر»، «علم»، «مشیت»، «اراده»، «علم متقدم بر مشیت»، «بداء»، «شقاوت و سعادت» و... همت نهاده است..

نویسنده مطالب کتاب را با بیان تعداد فرشتگان حامل عرش و سر چهار عدد بودن آنها، با اشاره به آیه شریفه 40 سوره روم:اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ ثُمَّ رَزَقَكُمْ ثُمَّ يمِيتُكُمْ ثُمَّ يحْييكُمْ هَلْ مِنْ شُرَكَائِكُمْ مَنْ يفْعَلُ مِنْ ذٰلِكُمْ مِنْ شَي‎ءٍ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى عَمَّا يشْرِكُونَ (خدا همان کسى است که شما را آفرید، سپس به شما روزى بخشید، آنگاه شما را می‌میراند و پس از آن زنده مى‌گرداند. آیا در میان شریکان شما کسى هست که کارى از این [قبیل] کند. منزه است او و برتر است از آنچه [با وى] شریک مى‌گردانند) و نیز معرفت حقیقت نور سبز، به پایان برده است..

وضعیت کتاب

در متن کتاب، برخی اشتباهات تایپی و چاپی مشاهده می‌شود، از جمله آنکه در صفحه 24 کتاب، در ذکر فرازی از خطبه 65 نهج‌البلاغه، عبارت «و يكونَ ظَاهِراً قَبْلَ أَنْ يكونَ بَاطِناً»، اشتباها «و يكونَ بَاطِناً قَبْلَ أَنْ يكونَ ظَاهِراً» درج شده است..

فهارس کتاب در انتهای آن جای گرفته است که عبارتند از فهرست‎های: آیات؛ روایات؛ مصادر و منابع؛ مطالب کتاب و اقدامات محقق.

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع و اشاره به اختلاف نسخ، توضیحات جامع و مفصلی، پیرامون برخی از مطالب متن، ارائه گردیده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. سید رضی، «نهج‌البلاغه؛ خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‎های امیر مؤمنان علی(ع)»، ترجمه حسین انصاریان، انتشارات پیام آزادی، چاپ چهاردهم، بهمن 1386.