الدرر المفاخر في أخبار العرب الأواخر (قبائل العرب)
الدرر المفاخر في أخبار العرب الأواخر (قبائل العرب)، اثر محمد بسام تمیمی نجدی (متوفی 1233ق/ 1818م)، کتابی است در معرفی مهم‌ترین قبایل عرب موجود در زمان مؤلف که با تحقیق سعود بن غانم جمران عجمی، منتشر شده است.
| الدرر المفاخر في أخبار العرب الأواخر (قبائل العرب) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بسام، محمد بن حمد (نويسنده) جمران عجمی، سعود بن غانم (محقق) |
| ناشر | بوذرجمهری |
| مکان نشر | کویت |
| سال نشر | 1431ق - 2010م |
| چاپ | 2 |
| شابک | 978-99906-42-01-8 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ن3د4 218 DS |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نویسنده در کتاب خود، درباره قبایل عرب در نجد، حجاز، احساء، تهامه، یمن، عمان، عراق و بلاد شام با آنچه از آن قبایل در روزگار کهن خویش، یعنی 167 سال پیش می‌دانسته، صحبت کرده است[۱].
نویسنده گرچه این افتخار را داشته است که بزرگ‌ترین و مهم‌ترین قبایل عرب زمان خود را ذکر کند، اما متأسفانه قصد داشته تا در نوشته‌های خویش به‌اختصار و ایجاز بپردازد، ازاین‌رو، مکان دقیق و مشخص این قبایل را به‌درستی و دقت توضیح نداده و شجره‌نامه همه آنها را ذکر نکرده است. این در حالی است که اگر این اتفاق رخ می‌داد، بر ارزش و اهمیت کتاب افزوده شده و از این راه، فواید و منابع بیشتری نصیب خوانندگان می‌شد[۲].
تحقیقات نویسنده، بیشتر معطوف به شمارش و بحث پیرامون تعداد مبارزان هر قبیله، اعم از سوارکاران و پیاده‌نظام بوده است. وی از پیاده‌نظام، تحت عنوان «سقمانا» یاد کرده است که در آن زمان، اصطلاحی رایج برای این افراد بود[۳].
مؤلف در هنگام نام بردن از افرادی که از قبیله و طایفه خود هستند، از کلماتی که حاوی تمجید و ستایش فراوان است، استفاده نموده که این امر، نشان‌دهنده شدت علاقه و محبت به اقوام و مردمان قبیله خویش می‌باشد[۴].
صرف نظر از برخی اشتباهات و خطاهایی که گاه‌به‌گاه در میان مطالب کتاب به چشم می‌خورد، بقیه مطالبی که نویسنده در مورد حوادث و مسائل زمانه خود ذکر کرده است، دارای اهمیت و ارزش ویژه‌ای بوده و قابل مطالعه و توجه است[۵].
کتاب با مقدمه مفصلی از مؤلف در سه فصل، آغاز شده است. در فصل نخست، به معرفی قبایل یمن پرداخته شده و در فصل دوم، قبایل صنعا در یمن، معرفی شده است. فصل سوم نیز به معرفی قبایل تهامه اختصاص یافته است[۶].
مطالب کتاب نیز در قالب شش فصل کلی، ارائه گردیده و در آنها، به معرفی قبایل حجاز، نجد، عمان و سواحل آن، احساء، عراق و شام، پرداخته شده است[۷].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.